Χθες ανέβασα ένα άρθρο για το πως μπορούμε να κάνουμε ακτιβισμό για το κλίμα χωρίς να φτάσουμε στο συναισθηματικό burnout- δουλεύοντας με τα συναισθήματά μας, μεταξύ άλλων. Σήμερα θα ανεβάσω ένα άρθρο και μερικές σκέψεις για το πως να κάνουμε ακτιβισμό για ΛΟΑΤΚΙΑ θέματα – ώστε να μπορέσουμε να αποφύγουμε την συναισθηματική εξάντληση, και όχι μόνο.
Θα ξεκινήσω λέγοντας πως παρατηρώ με μεγάλη ανησυχία αυτό που συμβαίνει το τελευταίο διάστημα και στον ακτιβισμό και στα social media και σε πολιτικό επίπεδο σε ό,τι αφορά τα ανθρώπινα δικαιώματα. Η μικρή σχετικά πρόοδος που έχει σημειωθεί σε θεσμικό επίπεδο, μοιάζει να βρίσκεται τώρα αντιμέτωπη με ένα τεράστιο κύμα αντιδραστικότητας – το βλέπουμε διαρκώς γύρω μας, με αποκορύφωση διαφόρων ειδών επιθέσεις (λεκτικές, σωματικές, πολιτικές) απέναντι σε ΛΟΑΤΚΙΑ άτομα και ακτιβιστές. Έχουμε ζήσει ακόμα και τον θάνατο ακτιβιστών όπως ο Ζακ – και ζήσαμε πρόσφατα το τραύμα της δολοφονίας της Άννας. Δεν θέλω να θρηνήσουμε άλλα θύματα.
Φαίνεται πως όσο πιο δυνατά φωνάζουμε, τόσο λιγότερο μας ακούν. Και όσο περισσότερο φωνάζουμε, τόσο περισσότερο “ενοχλούμε”. Αναρωτιέμαι, αν υπάρχει ένας άλλος τρόπος να προκαλέσουμε την κοινωνική αλλαγή. Για άλλη μια φορά, θα πάρω έμπνευση από στοχαστικές πρακτικές. Το παρακάτω κείμενο το έγραψε ο Thich Nhat Hanh σχετικά με την “Ομοφυλοφιλία και τις διακρίσεις”.
Πριν παραθέσω το κείμενο, θα κάνω κάποιες διευκρινίσεις. Το κείμενο μας λέει ότι χρειάζεται βασικά – να καταπολεμίσουμε την άγνοια. Και την δική μας και των άλλων. Όταν μιλάμε με μίσος και θυμό, αυτά θα γυρίσουν αργά ή γρήγορα σαν μπούμερανγκ εναντίον μας. Όταν αναγνωρίζουμε την άγνοια των άλλων, η φυσική και λογική απόκριση θα ήταν να καταπολεμήσουμε την άγνοια αυτή. Είναι όμως έτσι;
Η άγνοια είναι κοινή σε όλους. Κανείς δεν γνωρίζει τα πάντα. Όλοι βλέπουμε τον κόσμο με τον δικό μας τρόπο. Αντί λοιπόν να σταθούμε απέναντι σε αυτό το φαινόμενο με κάποια σχετική σοφία και να πούμε: Ο κόσμος δεν γνωρίζει αυτά τα πράγματα – δεν τα καταλαβαίνει – μπορώ να εξηγήσω σε αυτόν που έχει άγνοια, τι συμβαίνει – θυμώνουμε. Θυμώνουμε γιατί έχουμε πει τα ίδια πράγματα- τα έχουμε πει ξανά και ξανά. Θυμώνουμε γιατί υπάρχουν άπειροι τρόποι για να πληροφορηθεί κάποιος και να μάθει – αυτό που δεν καταλαβαίνουμε είναι, ότι οι εξηγήσεις δεν είναι αρκετό να απευθύνονται στο μυαλό του άλλου. Χρειάζεται να απευθύνονται και στην καρδιά του. Ότι όσο λάθος κι αν είναι η συμπεριφορά του άλλου απέναντί μας, αν δεν εντοπίσουμε ΓΙΑΤΙ συμπεριφέρεται έτσι πραγματικά, δεν θα λύσουμε ποτέ το πρόβλημα της άγνοιας και απλώς θα καταλήξουμε σε μια αδιέξοδη σύγκρουση.
Την ίδια ώρα, αρνούμαστε την δική μας άγνοια για όσα δεν γνωρίζουμε σχετικά με το ποιός είναι ο άλλος. Αυτό συμβαίνει τόσο κατά κόρον στα social media, με επιθέσεις από άγνωστους προς άγνωστους, το οποίο έχει καταντήσει αστείο. Πως μπορείς να συνομιλήσεις με κάποιον αν δεν γνωρίζεις τίποτα γι' αυτόν;
Συχνά μας αρκεί να διαβάσουμε πέντε γραμμές για να “φορτώσουμε”. Απαντάμε με λόγια σε λόγια. Ξεχνάμε ότι πίσω από αυτό που έγραψε κάποιος, υπάρχει ένας άνθρωπος. Ένας άνθρωπος ο οποίος πιθανότατα έχει το δικό του θυμό (που θεωρεί και αυτός δικαιολογημένο για οποιοδήποτε λόγο). Άπειρες φορές έχω διαβάσει πράγματα – και έχω εμπλακεί σε συζητήσεις – για να καταλάβω στο τέλος, ότι ο άνθρωπος ο οποίος γράφει πράγματα επικίνδυνα και εξοργιστικά, είναι ένας άνθρωπος με βαθιά προβλήματα και τραύματα. Γιατί με ενδιαφέρει τελικά, όχι μόνο τι λέει κάποιος, αλλά ποιός είναι.
Διαπιστώνω φοβερά και τρομαχτικά περιστατικά να συμβαίνουν – διαπιστώνω ότι ακόμα και ΛΟΑΤΚΙΑ άτομα αρχίζουν να στρέφονται εναντίον του ακτιβισμού όπως αυτός διεξάγεται. Και ενώ τρομάζω, παράλληλα προσπαθώ να καταλάβω. Γιατί συμβαίνει αυτό; Γιατί άνθρωποι που είναι σύμμαχοι, δεν είναι πλέον σύμμαχοι;
Και αυτό που διαπιστώνω είναι ότι τους έχει συμβεί κάτι πολύ άσχημο. Έχουν βρεθεί αντιμέτωποι με συμπεριφορές ακτιβιστών απαράδεκτες και κακοποιητικές. Δεν είναι άγιοι οι ακτιβιστές, ούτε έχουν πάντα δίκιο με τον τρόπο με τον οποίο συμπεριφέρονται – βλέπουμε ομοφοβία ακόμα και μέσα στην ίδια την ΛΟΑΤΚΙΑ κοινότητα. Βλέπουμε τρανσφοβία. Βλέπουμε πράγματα που μας ανατριχιάζουν. Και βλέπουμε κακοποιήσεις, είτε αυτές είναι λεκτικές, είτε είναι ακόμα και ανάρμοστες συμπεριφορές που προκαλούν τραύματα σε επίπεδο ακόμα πιο προσωπικό. Πρόσφατα διαπίστωσα ότι τέτοιες συμπεριφορές μπορεί να αφορούν ακόμα και τον τρόπο που ορισμένοι ακτιβιστές φλερτάρουν, ή προσεγγίζουν άλλα άτομα (ακόμα και μέσα στην ΛΟΑΤΚΙΑ κοινότητα) ή συνάπτουν σχέσεις με πολύ κακοποιητικό τρόπο.
Αυτές οι συμπεριφορές μας κάνουν ακόμα χειρότερο κακό από την ίδια την “αντίπαλη” πολιτική πλευρά, που με συντηρητισμό αντιδρά μπροστά στην δική μας προοδευτικότητα.
Τις συμπεριφορές αυτές πρέπει να τις αναγνωρίζουμε, και να μην κλείνουμε τα μάτια απέναντι σε αυτό που κάνουν – κάνουν κακό πρώτα σε εμάς τους ίδιους, αλλά γενικότερα δημιουργούν μια πολύ κακή εντύπωση για το τι σημαίνει ακτιβισμός για τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Στο κείμενο που παραθέτω, ο συγγραφέας μας ζητά να αναρωτηθούμε με ποιόν τρόπο μπορούμε να καταφέρουμε να έχουμε μια διαφορετική αντίληψη για την κοινωνική αλλαγή – έναν πιο υγιή τρόπο συμπεριφοράς. Που προβάλει την συγκροτημένη σκέψη μπροστά στο θυμό, την οριοθέτηση μπροστά στην προσβολή, την ψυχραιμία μπροστά στην διάκριση, την δική μας προστασία και ασφάλεια μπροστά στην επίθεση. Και για να καταφέρουμε να έχουμε αυτή την ψύχραιμη στάση, χρειάζεται να δουλέψουμε με τον εαυτό μας και με τα συναισθήματά μας.
Συχνά προσπαθούμε να δουλέψουμε με τον εαυτό μας και τα συναισθήματά μας μέσα από την ψυχοθεραπεία, και μετά από χρόνια δουλειάς, δεν έχουμε ακόμα καταφέρει να ξεπεράσουμε το θυμό μας για τους ανθρώπους που μας έχουν τραυματίσει. Βραχυκυκλώνουμε – ο θυμός γίνεται ένας τρόπος ζωής πλέον, απομακρυνόμαστε από το πρόβλημα για να προστατευτούμε, λέμε “μακριά οι τοξικοί” αλλά μέσα μας δεν βρίσκουμε την ηρεμία. Ο θυμός εξακολουθεί να μας ταλαιπωρεί και να δηλητηριάζει την καθημερινότητά μας, να μας εξαντλεί. Αν έχουμε εγκλωβιστεί εκεί, τότε ίσως έχουμε ξεχάσει, ότι κάποιες φορές πρέπει να κάνουμε την υπέρβαση. Να δώσουμε στον εαυτό μας αυτό που μας έχουν στερήσει- την αγάπη και τη συμπόνοια. Και αντί να απαιτούμε από τους άλλους αυτό που δεν μας δίνουν, να κάνουμε το τρομερό και φοβερό βήμα να το δώσουμε εμείς- όταν θα είμαστε έτοιμοι. Μόνο έτσι κλείνει ο κύκλος του τραύματος.
Αυτό που ζούμε ως ΛΟΑΤΚΙΑ κοινότητα, είναι ένα συλλογικό τραύμα. Αυτό το τραύμα, αντί να κλείνει, το ξύνουμε όλο και πιο βαθιά. Βάζουμε τους εαυτούς μας σε κίνδυνο – εκτιθέμεθα σε πολλαπλούς κινδύνους. Γινόμαστε ο εύκολος στόχος. Θεωρούμε ότι πρέπει να πέσουμε σαν στρατιώτες σε κάποια μάχη. Έτσι, το μόνο που καταφέρνουμε, τελικά, είναι, να έχουμε περισσότερα θύματα να κλάψουμε.
Πως μπορούμε να αντιμετωπίσουμε το συλλογικό τραύμα; Ξεκινάμε πρώτα από τον εαυτό μας. Μετά, φροντίζουμε τους γύρω μας – την ίδια τη συλλογικότητά μας. Αν έχουμε μια υγιή συλλογικότητα, αυτόματα έχουμε και μια κοινωνία με έναν υγιή θύλακα. Ο θύλακας αυτός, με το παράδειγμά του, γίνεται φως μπροστά στο σκοτάδι. Το σκοτάδι δεν το πολεμάς με τη φωτιά. Το σκοτάδι υπάρχει. Αν εσύ είσαι το φως, το σκοτάδι υποχωρεί, όπου και να σταθείς – όπου και να βρεθείς – όπου κι αν πας.
Σε αυτό το απόσπασμα από το Answers from the Heart (Απαντήσεις από την καρδιά), ο βουδιστής δάσκαλος Τικ Νιατ Χαν (Thich Nhat Hanh) αναφέρεται στο πώς βλέπει αυτός την συμπεριληπτικότητα, την ομοφυλοφιλία, και πώς μπορούμε να απελευθερωθούμε από τα δεινά που προκαλούνται από τις διακρίσεις, ενεργοποιώντας την κατανόησή μας για την δική μας βάση της ύπαρξης- και για να το πω εγώ πολύ απλά- πως να κάνουμε ακτιβισμό χωρίς να ξεχνάμε την ανθρωπιά μας.
Ερώτηση στον Τ.Ν.Χαν: Ποια είναι η βουδιστική άποψη για την ομοφυλοφιλία;
“Απάντηση του Τ.Ν.Χαν: Το πνεύμα του Βουδισμού είναι η συμπεριληπτικότητα. Κοιτάζοντας βαθιά στη φύση ενός σύννεφου, βλέπουμε το σύμπαν. Ένα λουλούδι είναι ένα λουλούδι, αλλά αν κοιτάξουμε βαθιά μέσα του, βλέπουμε το σύμπαν. Όλα έχουν μια θέση. Η βάση - η βάση των πάντων - είναι η ίδια. Όταν κοιτάς τον ωκεανό, βλέπεις διαφορετικά είδη κυμάτων, πολλά μεγέθη και σχήματα, αλλά όλα τα κύματα έχουν ως βάση και ουσία το νερό. Αν έχετε γεννηθεί ομοφυλόφιλος ή λεσβία, η βάση της ύπαρξης σας είναι ίδια με τη δική μου. Είμαστε διαφορετικοί, αλλά μοιραζόμαστε την ίδια βάση ύπαρξης...
[σ.σ. Η βάση της ύπαρξης, στον βουδισμό έχει να κάνει με την συνείδηση. Μοιραζόμαστε την ίδια φύση και την ίδια συνείδηση με όλους. Μας ενώνει η κοινή μας ανθρώπινη εμπειρία. Στον βουδισμό δεν υπάρχει Θεός-δημιουργός αλλά εδώ ο συγγραφέας θα τον χρησιμοποιήσει τον όρο απλώς για να το κατανοήσουν και άτομα που πιστεύουν σε αυτόν- αναφέρει λοιπόν και τον προτεστάντη θεολόγο Paul Tillich που είπε ότι ο Θεός είναι η βάση της ύπαρξης].
Χρειάζεται να είσαι ο εαυτός σου. Εάν ο “Θεός” [σ.σ. τα εισαγωγικά δικά μου] με δημιούργησε ως τριαντάφυλλο, τότε θα πρέπει να αποδεχτώ τον εαυτό μου ως τριαντάφυλλο. Αν είσαι λεσβία, τότε είσαι ελεύθερη να γίνεις λεσβία. Κοιτάζοντας βαθιά στη φύση σας, θα δείτε τον εαυτό σας όπως πραγματικά είστε. Θα μπορέσετε να αγγίξετε τη βάση της ύπαρξής σας και να βρείτε γαλήνη.
Εάν είστε θύμα διακρίσεων, τότε ο δρόμος σας προς τη χειραφέτηση δεν είναι απλώς να φωνάζετε ενάντια στην αδικία. Η αδικία δεν μπορεί να διορθωθεί μόνο με την αναγνώρισή της, αλλά με την ικανότητά σου να αγγίζεις τη βάση της ύπαρξής σου. Οι διακρίσεις, η μισαλλοδοξία και η καταπίεση πηγάζουν από την έλλειψη γνώσης και την έλλειψη κατανόησης. Εάν είστε ικανοί να αγγίξετε τη βάση της ύπαρξής σας, μπορείτε να απελευθερωθείτε από τα βάσανα που έχουν δημιουργηθεί μέσα σας μέσω των διακρίσεων και της καταπίεσης.
Κάποιος που κάνει διακρίσεις εναντίον σας, λόγω της φυλής σας ή του χρώματος του δέρματός σας ή του σεξουαλικού σας προσανατολισμού, είναι αδαής. Δεν γνωρίζει τη δική του βάση ύπαρξης. Δεν συνειδητοποιεί ότι όλοι μοιραζόμαστε την ίδια βάση ύπαρξης- γι' αυτό μπορεί να κάνει διακρίσεις εναντίον σας.
Κάποιος που κάνει διακρίσεις σε βάρος των άλλων και τους κάνει να υποφέρουν είναι κάποιος που δεν είναι ευτυχισμένος μέσα του. Μόλις αγγίξετε το βάθος και τη φύση της βάσης της ύπαρξής σας, θα εφοδιαστείτε με το είδος της κατανόησης που μπορεί να προκαλέσει συμπόνια και ανεκτικότητα και θα είστε σε θέση να συγχωρήσετε ακόμη και εκείνους που κάνουν διακρίσεις εναντίον σας. Μην πιστεύετε ότι η ανακούφιση ή η δικαιοσύνη θα έρθει μόνο μέσω της κοινωνίας. Η αληθινή χειραφέτηση έγκειται στην ικανότητά σας να κοιτάτε βαθιά.
Όταν υποφέρετε λόγω διακρίσεων, υπάρχει πάντα μια παρόρμηση να μιλήσετε. Αλλά ακόμα κι αν αφιερώσετε χίλια χρόνια μιλώντας, τα βάσανά σας δεν θα ανακουφιστούν. Μόνο μέσω της βαθιάς κατανόησης και της απελευθέρωσης από την άγνοια μπορείτε να ελευθερωθείτε από τα βάσανά σας.
Όταν διασχίζεις και φτάνεις στην αλήθεια, η συμπόνια αναβλύζει σαν ρυάκι. Με αυτή τη συμπόνια, μπορείτε να αγκαλιάσετε ακόμα και τους ανθρώπους που σας έχουν καταδιώξει. Όταν παρακινείστε από την επιθυμία να βοηθήσετε εκείνους που είναι θύματα άγνοιας, μόνο τότε θα απαλλαγείτε από τα βάσανα και τα αισθήματα παραβίασης. Μην περιμένετε να αλλάξουν τα πράγματα γύρω σας. Πρέπει να εξασκηθείτε στην απελευθέρωση του εαυτού σας. Τότε θα εφοδιαστείτε με τη δύναμη της συμπόνιας και της κατανόησης, το μόνο είδος δύναμης που μπορεί να σας βοηθήσει να μεταμορφώσετε ένα περιβάλλον γεμάτο αδικίες και διακρίσεις. Πρέπει να γίνετε ένα τέτοιο άτομο—κάποιο που μπορεί να ενσαρκώσει την ανεκτικότητα, την κατανόηση και τη συμπόνια. Μεταμορφώνετε τον εαυτό σας σε όργανο κοινωνικής αλλαγής και αλλαγής στη συλλογική συνείδηση της ανθρωπότητας”.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου