Όταν τα βιβλία σηκώνουν τις σελίδες τους… και ταξιδεύουν
Βρίσκεστε τυχαία μπροστά σε μια στάση λεωφορείου, σε ένα παγκάκι, ή σ’ ένα καρτοτηλέφωνο- ίσως ακόμη και μπροστά σε ένα άγαλμα. Παρατηρείτε εκεί αφημένο ένα βιβλίο που εκ πρώτης όψεως μοιάζει «να το ξέχασε κάποιος». Αυτό σκέφτεστε καθώς το παίρνετε στα χέρια σας. Το περιεργάζεστε. Αυτό το βιβλίο είναι διαφορετικό από τα συνηθισμένα: σας κάνουν εντύπωση τα έγχρωμα αυτοκόλλητα που γράφουν «bookcrossing» με τα οποία είναι διακοσμημένο. Τότε το ανοίγετε και πλέον… είστε μέρος της περιπέτειας. Γιατί μόλις αιχμαλωτίσατε ένα «βιβλίο που ταξιδεύει».
Το “bookcrossing” (βιβλιοδρομία) μοιάζει κάπως με μία σκυταλοδρομία όπου αντί για σκυτάλη τα μέλη του ανταλλάσσουν ένα βιβλίο. Είναι, κατά τον πιο συνηθισμένο ορισμό, η πράξη του να αφήνεις ένα βιβλίο σε δημόσιο χώρο ελπίζοντας να το βρει κάποιος που αφού το διαβάσει θα κάνει το ίδιο, δημιουργώντας έτσι μια αλυσίδα. Οι κινήσεις αυτές με τη βοήθεια του internet καταγράφονται και θεωρητικά, ένα βιβλίο μπορεί από χέρι σε χέρι να κάνει το γύρο της γης. Στα αγγλικά αυτή η πρακτική ονομάζεται wild release (release into the wild) σε αντίθεση με την controlled release, δηλαδή την ελεγχόμενη απελευθέρωση όπου το βιβλίο δίνεται απευθείας σε κάποιο πρόσωπο.
Βιβλιοθήκη χωρίς σύνορα, χρονικούς όρους δανεισμού και φυσικά… χωρίς ράφια, το bookcrossing έχει κατακτήσει χιλιάδες οπαδούς σε ολόκληρο τον κόσμο- μετρά περίπου 730 χιλιάδες χρήστες και 5,25 εκατομμύρια βιβλία έως σήμερα, και συνεχώς αυξάνονται. Το μόνο που χρειάζεται κανείς για να γίνει μέλος είναι η αγάπη για το βιβλίο, και οπωσδήποτε, μια αυξημένη αίσθηση της γενναιοδωρίας.
Είναι η χρήση του internet που κάνει την διαδικασία αυτή πραγματικά συναρπαστική για τους bookcrossers, που μπαίνουν με τη βοήθειά του στην διαδικασία του κυνηγητού του … θησαυρού (hunting). Στο www.bookcrossing.com καταγράφουν όχι μόνο τον αριθμό των βιβλίων που έχουν απελευθερώσει (releases), αλλά ακόμη και το ακριβές σημείο όπου το έχουν αφήσει. Έτσι μπορεί οποιοσδήποτε χρήστης βρίσκεται κοντά στο χώρο να «πιάσει» (να κάνει catch) ένα από αυτά, αφού κάθε ένα βιβλίο έχει έναν μοναδικό κωδικό.
Οι αγγλικοί όροι release, hunt και catch, όπως και πολλοί άλλοι, έχουν επικρατήσει στο λεξιλόγιο των «βιβλιοδρομέων». Ο λόγος είναι ότι η εφαρμογή της βιβλιοδρομίας ξεκίνησε από τις Η.Π.Α. και συγκεκριμένα από τους Ron Hornbaker, Bruce και Heather Pedersen. O Hornbaker ήταν επιχειρηματίας software όταν του ήρθε για πρώτη φορά η ιδέα το 2001. Αφού ερεύνησε τα Web sites που βοηθούν τον κόσμο να ακολουθεί τα ίχνη άλλων αντικειμένων στον πλανήτη (όπως χαρτονομίσματα και φωτογραφικές μηχανές) έστησε το bookcrossing.com.
Στη Θεσσαλονίκη υπάρχουν 657 εγγεγραμμένα μέλη (περίπου 4.150 συνολικά στην Ελλάδα) κάποια από τα οποία συναντιούνται κάθε μήνα (στην επίσημη «ζώνη» ή OBCZ: official bookcrossing zone) στο καφέ Bazaar στην πλατεία Άθωνος. Διοργανώνουν εκδρομές σε άλλες πόλεις της Ελλάδας προκειμένου να μοιράσουν βιβλία και να βρεθούν με φίλους βιβλιοδρομείς. Βόλος, Καβάλα και Λάρισα ήταν οι προορισμοί αυτό το φθινόπωρο. Επίσης παίρνουν μέρος στο ετήσιο Συνέδριο των Bookcrossers και έχουν διοργανώσει φωτογραφικό διαγωνισμό με θέμα το «wild release» και πολλές ακόμη κοινές δράσεις- φέτος υπήρχε μέχρι και πρόγραμμα για την παρακολούθηση ταινιών στα πλαίσια του Φεστιβάλ Κινηματογράφου για όσους ήθελαν να πάρουν μέρος στην παρέα!
Το πιο εξαιρετικό και ενδιαφέρον κομμάτι του bookcrossing είναι ότι δημιουργεί σε κάθε πόλη όπου ξεμυτά και μια κοινότητα η οποία πάλλεται από ζωντάνια, ανθρωπιά, γέλιο, και την διάθεση να μοιραστεί κανείς τα υπάρχοντά του…(τα μπισκότα της Όλγας (okyrhoe) από την Αθήνα είναι θρυλικά!). Δεν πρόκειται για ένα αδιάφορο «κλαμπ». Στον Δημήτρη από την Λάρισα (με το ψευδώνυμο «Stohasths») αρέσουν: «τα βιβλία, η παρέες, η μονιμότητα της συνάντησης. Από μια απλή σχετικά αφορμή, έκανα πάρα πολλούς φίλους. Πλέον όλοι μου οι φίλοι είναι bookcrossers. Αυτό με έχει εκπλήξει, με έχει γεμίσει με πάρα πολλές εμπειρίες και φανταστικά βιβλία, αλλά κυρίως μ’ έχει βοηθήσει να ξεπεράσω πραγματικά προβλήματά μου- από άγνωστους που με ένα βιβλίο, με ένα meet up με βοήθησαν πολύ. Ήταν λίγο θέμα τύχης το ότι με βοήθησαν. Το ότι τους βρήκα όμως τότε, σε μια πολύ δύσκολη φάση της ζωής μου, πιστεύω πως δεν ήταν θέμα τύχης».
Το πρώτο μέλος του bookcrossing στην Ελλάδα είναι η Άννα Βάρνα (annadvarna) 36 χρονών από τη Λάρισα και έχει δωρίσει 87 βιβλία. Έμαθε γι’ αυτό από ένα περιοδικό και γράφτηκε το Μάιο του 2002. «Το πρώτο βιβλίο που απελευθέρωσα ήταν «Ο κλόουν» του Heinrich Bell, ένα πολύ αγαπημένο βιβλίο, που το είχα 2 φορές. Το βιβλίο μου που ταξίδεψε πιο μακριά από όλα είναι το «Medusa» του Michael Dibdin που έφτασε στη Νορβηγία! Στην αρχή οι ιδρυτές έκαναν ενέργειες προώθησης π.χ. έφτανε ένα email που έλεγε ότι «είμαστε 100 μέλη σήμερα», ή «200 μέλη σήμερα» κλπ. Μετά από λίγο καιρό έστειλαν ένα βιβλίο σε όλα τα μέλη του bookcrossing που είναι πλέον συλλεκτικό. Είχα ένα κόλλημα αρχικά, ότι δεν θέλω να χαρίζω τα βιβλία, να τα χάνω, αλλά σιγά – σιγά γιατρεύομαι! Τον τελευταίο χρόνο αγοράζω βιβλία ειδικά για το bookcrossing όταν μ’ αρέσει κάποιο και θέλω να το μοιραστώ».
Όταν δεν ταξιδεύουν σε διάφορα μέρη της Ελλάδας και δεν διαβάζουν… οι bookcrossers συνομιλούν στο ελληνικό forum του bookcrossing.com, οργανώνουν τα λεγόμενα challenges (όπου η «πρόκληση» αφορά συνήθως την απελευθέρωση βιβλίων με κάποιο θέμα σε συγκεκριμένο χώρο και χρόνο), φτιάχνουν ετικέτες, φυλλάδια και αυτοκόλλητα για τα βιβλία που απελευθερώνουν και γενικώς φροντίζουν να μένουν εξαιρετικά πολυάσχολοι!
Ένα από αυτά τα μέλη είναι και η Άννα (mafaldaQ). Είναι μέλος από το Νοέμβριο του 2006, είναι 32 χρονών και στο διάστημα αυτό έχει διαθέσει 621 βιβλία. Έμαθε για το bookcrossing από ένα δημοσίευμα στην Καθημερινή, το βρήκε πολύ ενδιαφέρον και γράφτηκε αμέσως: «τον καιρό εκείνο γινόταν το Travel Release Challenge της StrangeEmily από την Αθήνα, το οποίο ήταν ένα παιχνίδι, όπου έπρεπε να απελευθερώνουμε βιβλία σχετικά με το ταξίδι σε σημεία που έχουν σχέση με ταξίδι, δηλαδή σε σταθμούς, λεωφορεία, μέσα μεταφοράς γενικότερα. Ενθουσιάστηκα με την ιδέα, και το ότι έπρεπε να σκεφτώ που θα αφήσω τι». Μας λέει ότι η πρώτη φορά που αποφάσισε να απελευθερώσει ένα βιβλίο ήταν σε ένα λεωφορείο του ΟΑΣΘ και διηγείται το παρακάτω ξεκαρδιστικό περιστατικό. Ξεκίνησε από τα Ανατολικά της πόλης κοντά στο Ιπποκράτειο με πρόθεση να αφήσει στη θέση δίπλα της έναν ταξιδιωτικό οδηγό του Βερολίνου χωρίς να την δει κανείς, και να κατέβει αμέσως, γιατί φοβόταν ότι θα την σταματούσε κάποιος επειδή άφησε κάτι πίσω της. «Για κακή μου τύχη, κάθομαι από τη μέσα πλευρά, δίπλα στο παράθυρο, και δίπλα μου κάθεται μια κυρία η οποία δεν σηκώνεται καθώς εγώ πλησιάζω προς το σπίτι μου, στο κέντρο, κοντά στην Καμάρα. Εγώ αδυνατώ να περάσω, να της πω συγνώμη και να αφήσω και το βιβλίο δίπλα της. Αυτή όμως πήγαινε στο Σιδηροδρομικό Σταθμό!». Η «Μαφάλντα» πήγε λοιπόν μαζί της μέχρι το τέρμα της διαδρομής, περίμενε να κατέβει και τότε πια άφησε το βιβλίο.
Μια ανάλογη πολύ αστεία ιστορία έχει να διηγηθεί και ο Θοδωρής (quino-salonika) που είναι 29 ετών και έχει απελευθερώσει 125 βιβλία. Tο πρώτο βιβλίο που απελευθέρωσε ήταν το «Που πια καιρός» της Ισμήνης Καπάνταη. «Ήμουν σε ένα παγκάκι στην πλατεία Αριστοτέλους, και καθόταν δίπλα μου μια γιαγιά με τσεμπέρι η οποία μου είπε «γιατί το άφησες εδώ, δίπλα είναι ο κάδος» και λέω «όχι, το άφησα για να το βρει κάποιος» (ντρεπόμουν κιόλας αφού ήταν το πρώτο release) και τότε η γιαγιά άρχισε να φωνάζει «Χασίσια! Χασίσια! Θα φωνάξω την αστυνομία! Περίμενε! Περίμενε!» και βγάζει το κινητό! Η ίδια γιαγιά βρίζει την ξαδέρφη μου όποτε την βλέπει, είναι μια από τις πιο γραφικές φιγούρες στην πόλη».
Ο λόγος που πολλοί ξεκίνησαν να γίνουν μέλη ήταν ένα άρθρο στο περιοδικό Έψιλον της Ελευθεροτυπίας το 2005, όπως ο Θοδωρής (quino-salonika). Όμως «ο λόγος για τον οποίο έμεινα στο bookcrossing είναι τελείως διαφορετικός απ’ αυτόν για τον οποίο ξεκίνησα» μας λέει ο αγαπητός και γνωστός ως ZlatkoGr. «Έγινα μέλος για το παιχνίδι, για να διώξω τα βιβλία που έπιαναν χώρο στη βιβλιοθήκη μου, αλλά τώρα είναι η παρέα, οι δραστηριότητες που οργανώνουμε μεταξύ μας, το πόσο καλά περνάμε, και είναι βέβαια και τα βιβλία, που έχουν αυξηθεί κατακόρυφα. Πλέον διαβάζω πάρα πολλά σε σχέση με το τι διάβαζα παλιότερα». Μαζί του συμφωνεί και ο Θοδωρής και επαυξάνει: «Αυτό που μ’ αρέσει στο bookcrossing είναι το αλτρουιστικό μέρος του ότι αφήνεις ένα βιβλίο για κάποιον άλλο, που δείχνει ήθος- αλλά κυρίως η κοινότητα του bookcrossing, η παρέα».
«Η παρέα είναι κάτι το μαγικό, δεν μπορώ να το περιγράψω» μας λέει και ο Αλέξανδρος οδοντογιατρός στο επάγγελμα με το ψευδώνυμο dentistArtist, γνωστός στην παρέα απλά και ως «ο γιατρός», ο οποίος έχει μια «ζώνη» και στο ιατρείο του, ένα ραφάκι με βιβλία και stand που εξηγεί τι είναι το bookcrossing- ενώ η Έφη (efou) τα συνοψίζει όλα σε μια φράση: «άνοιξαν οι ορίζοντές μου».
Φέτος τα Χριστούγεννα ο Άι Βασίλης μοίρασε βιβλία…
- Bally Carols
Από το 2005 οι Bookcrossers της Αθήνας λένε τα κάλαντα σε κεντρικό σημείο της πόλης στην Καπνικαρέα και αντί να παίρνουν λεφτά, δίνουν βιβλία.
- BallyClaus
Μια ανταλλαγή δώρων με την ευκαιρία των γιορτών των Χριστουγέννων, ανάμεσα στα μέλη που κληρώνονται με τυχαία σειρά, για 4η συνεχή χρονιά.
Έχουν πραγματοποιηθεί 3 Συνέδρια :
- 1st Greek BC Convention - Θεσσαλονίκη 14-16 Ιουλίου 2006
- Symposium in Athens (2nd Greek BC Convention) - Αθήνα 13-15 Απριλίου 2007
- The «Mazoksi» (3rd Greek BC Convention) - Χανιά 1-4 Μαΐου 2008
Το επόμενο συνέδριο («antamoma») θα πραγματοποιηθεί στη Λάρισα (24-26 Απριλίου 2009).
Επίσημες ζώνες bookcrossing (OBCZ), στη Θεσσαλονίκη όπου μπορεί ο καθένας να αφήσει ή να πάρει κάποιο βιβλίο:
- «Καφέ Bazaar», Παπαμάρκου 34-36, Πλατεία Άθωνος.
- «Φροντιστήριο Ξένων Γλωσσών Colombo», Εγνατίας 128.
Στην υπόλοιπη Ελλάδα υπάρχουν επίσημες ζώνες στην Αθήνα, στο Βόλο, στη Λάρισα, στα Χανιά και στην Πάτρα, όπου πραγματοποιούνται και μηνιαίες συναντήσεις (τα λεγόμενα meet ups).
Σημ. πληροφορίες για όσους θέλουν να γίνουν μέλη στα ελληνικά: http://bookcrossing.travel.guide.googlepages.com/index.html
Το παραπάνω άρθρο δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Libre τον Ιανουάριο του 2009.
Από τότε έχουν συμβεί πολλά στο Bookcrossing, όπως π.χ. το 5ο Συνέδριο που έλαβε χώρα στη Θεσσαλονίκη! Δες εδώ: www.bookcrossers.gr. Για όσους έχουν κι άλλες ερωτήσεις, δείτε και τον οδηγό του Ζλάτκο εδώ ή απλά διαβάστε το προηγούμενο post "Bookcrossing FAQ και 5ο Συνέδριο".
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου