Ο Ρομπέν των Πληροφοριών

Τώρα που εκδίδεται ο Assange στην Σουηδία είναι μια ευκαιρία να ρίξουμε μια ματιά στο παρελθόν του θρύλου των Wikileaks.

Julian Assange

Ήρωας ή βιαστής;

16 Δεκεμβρίου 2010: ο Αυστραλός Julian Assange αφήνεται ελεύθερος στη Βρετανία με εγγύηση 240.000 λιρών. Ο υπόλοιπος κόσμος αναρωτιέται αν ο θρύλος του Διαδικτύου είναι – ή όχι; - υπεύθυνος, εκτός από τη διαρροή χιλιάδων διπλωματικών εγγράφων στη δημοσιότητα, και για μια σειρά από σεξουαλικές παραβάσεις εναντίον δυο γυναικών. Επαναστάτης ή βιαστής; Όποια και αν είναι η απάντηση, και στις δυο περιπτώσεις, έχουμε να κάνουμε με μια άκρως ενδιαφέρουσα – αν και ολοφάνερα παραβατική προσωπικότητα. Το παρελθόν του αποδεικνύει αφενός μεν τον ιδεαλισμό του, αφετέρου δε την τάση του να κινείται στα όρια της νομιμότητας.

Ολόκληρο το όνομά του είναι Julian Paul Assange και γεννήθηκε στις 2 Ιουλίου 1971 στο Townsville μια πόλη που βρίσκεται στη Βοριοανατολική ακτή της Αυστραλίας. Ο Julian μεγάλωσε με την μητέρα του Christine και τον πατριό του, Brett Assange, έναν θεατρικό σκηνοθέτη, σύμφωνα με τα λεγόμενα του οποίου ο Julian από μικρός είχε «ένα έντονο αίσθημα του σωστού και του λάθους» και την τάση να υπερασπίζεται τους αδύναμους. Ο Assange ποτέ δεν είχε ήρεμη οικογενειακή ζωή. Στα 28 του χρόνια απέκτησε έναν γιο, τον Daniel, για την κηδεμονία του οποίου πάλευε με την μητέρα του αγοριού για 10 ολόκληρα χρόνια! Αυτή η ιστορία μοιάζει να τον κυνηγά από παδί: η μητέρα του πήρε διαζύγιο από τον Brett Assange, ξαναπαντρεύτηκε το 1979 με έναν μουσικό και ξαναχώρισε μέσα σε 3 χρόνια. Ο ανήλικος Julian αναγκάστηκε να μετακομίσει δεκάδες φορές καθώς η μητέρα του κρυβόταν από τον δεύτερο άντρα της στη διάρκεια της πεντάχρονης δικαστικής αναμέτρησής τους για την κηδεμονία του ετεροθαλούς αδελφού του Julian. Το αποτέλεσμα όλης αυτής της πάλης που κράτησε μια ζωή ήταν η ίδρυση του ακτιβιστικού γκρουπ Parent Inquiry Into Child Protection, από τον Assange και την μητέρα του- μια προσπάθεια δημιουργίας μιας δημόσιας βάσης δεδομένων από νομικά αρχεία που αφορούν την κηδεμονία και είναι αλλιώς απροσπέλαστα στους Αυστραλούς πολίτες.

Φαίνεται πως το έχει η μοίρα του Assange να είναι φυγάς από μικρός: στα 16 του ήταν ήδη χάκερ (με το ψευδώνυμο ‘Mendax’) και στα 20 του η αστυνομία πραγματοποίησε επιδρομή στο σπίτι του επειδή φερόταν να έχει αποκτήσει πρόσβαση μέσω μόντεμ σε υπολογιστές που ανήκαν σε ένα πανεπιστήμιο της Αυστραλίας, στην Καναδική Εταιρία Τηλεπικοινωνιών Nortel και σε άλλες οργανώσεις. Το 1992 ομολόγησε την ενοχή του σε 24 κατηγορίες για πειρατεία και αφέθηκε ελεύθερος με εγγύηση λόγω καλής συμπεριφοράς μετά την επιβολή ενός προστίμου 2100 δολαρίων Αυστραλίας. Ο εισαγγελέας δήλωσε ότι: "απλώς δεν υπάρχει απόδειξη ότι συνέβη κάτι άλλο εκτός από ένα είδος ευφυούς περιέργειας και από την ευχαρίστηση να είναι σε θέση να ‘σερφάρει’». Λόγω του παρελθόντος του Assange, και της ανάμιξής στου στην συγγραφή του βιβλίου «Underground: Tales of Hacking, Madness and Obsession on the Electronic Frontier» (1997), υπάρχει ακόμη και σήμερα η παρανόηση ότι οι πληροφορίες που αποκαλύπτει το Wikileaks είναι αποτέλεσμα δουλειάς των χάκερ ή ότι ο ίδιος εξακολουθεί να είναι χάκερ. Όμως το Wikileaks απλά δημοσιεύει πληροφορίες τις οποίες δέχεται από γνώστες (insiders), οι οποίοι και κάνουν αρχικά τη διαρροή και στη συνέχεια παραδίδει αυτές τις πληροφορίες στα παραδοσιακά δημοσιογραφικά μέσα. Στην περίπτωση των διπλωματικών εγγράφων την διαρροή πραγματοποίησε ο 23χρονος στρατιώτης Bradley Manning, αναλυτής πληροφοριών, ο οποίος έχει συλληφθεί και κρατείται σε απομόνωση στη φυλακή του Σώματος Πεζοναυτών στο Quantico της Βιρτζίνια από τις 29 Ιουλίου 2010 – την ιστορία του οποίου αξίζει να αναζητήσετε.

Το έργο του Assange σε ό,τι αφορά την την δημόσια χρήση και εξάπλωση του ίντερνετ είναι πολυποίκιλο. Από το 1993 ασχολήθηκε με την ίδρυση του πρώτου δημόσιου παροχέα υπηρεσιών διαδικτύου στην Αυστραλία, με το όνομα Suburbia Public Access Network. Από το 1994 ξεκίνησε να εργάζεται ως προγραμματιστής και developer ελεύθερου software. Μεταξύ άλλων, συνέβαλε στην δημιουργία του software NNTPCache για τους χρήστες του Usenet, του Surfraw, που είναι μια γραμμή εργαλείων ενός interface για μηχανές αναζήτησης του διαδικτύου και του Strobe, ενός scanner ανοιχτού κώδικα. Βοήθησε στην εξέλιξη του PostgreSQL project και στην ανακάλυψη του Rubberhose, ενός συστήματος άρνησης κρυπτογράφησης που λειτουργεί σε πλατφόρμα Linux. To σύστημα αυτό ήθελε να γίνει «ένα εργαλείο για όσους εργάζονται στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, οι οποίοι χρειάζονται να προστατεύσουν ευαίσθητα δεδομένα». Παρόλη την ευφυία του, ο Assange δεν αποφοίτησε ποτέ από το Πανεπιστήμιο της Μελβούρνης, όπου σπούδασε Φυσική και Μαθηματικά (2003-2006) και μάλιστα έχει αναφερθεί ότι έχει παρακολουθήσει μαθήματα σε έξι διαφορετικά πανεπιστήμια, σε διάφορες περιόδους της ζωής του και ότι έχει ασχολήθει επίσης με την φιλοσοφία και την νευρολογία. Για τους λόγους αυτούς τον έχουν περιγράψει με τα εξής λόγια: «αυτοδίδακτος και πολυμαθής στις επιστήμες και τα μαθηματικά» και «ο πιο διάσημος, ηθικός κομπιούτερ-χάκερ στην Αυστραλία».

Το WikiLeaks ιδρύθηκε το 2006 και την ίδια χρονιά ο Assange εξήγησε τη φιλοσοφία του σε δυο δοκίμια. Δεν θεωρεί τον εαυτό του ιδρυτή, αλλά αρχισυντάκτη του, καθώς είναι ένα από τα 9 μέλη της επιτροπής που το διευθύνει και έχει επίσης την ευθύνη της τελικής απόφασης για το αν θα δημοσιευθούν έγγραφα σε αυτό ή όχι. Όπως όλοι όσοι δουλεύουν για το Wikileaks, ο Assange δεν πληρώνεται για τη δουλειά του αλλά είναι απλός εθελοντής. Σε μια σύγκριση του Wikileaks με τα παραδοσιακά media, ο Assange έχει καταδικάσει «την οικτρή τους κατάσταση» ρωτώντας: «πως είναι δυνατόν μια ομάδα πέντε ατόμων να έχει καταφέρει να δώσει στο κοινό περισσότερες πληροφορίες που έχουν αποσιωπηθεί, σε αυτό το επίπεδο, απ΄ ότι ο υπόλοιπος τύπος συνολικά σε όλο τον κόσμο; Είναι ντροπή».

Όταν ρωτήθηκε για τον σκοπό και την ιδεολογία του Wikileaks το 2010 στο Όσλο (σε εκδήλωση του «Freedom Forum») ο Assange δήλωσε: «η απόκτηση δικαιοσύνης μέσα από τη διαφάνεια». Σύμφωνα με το editorial του Assange στην εφημερίδα «The Australian» (7 Δεκεμβρίου 2010): «το Wikileaks επινόησε ένα νέο είδος δημοσιογραφίας: την επιστημονική δημοσιογραφία. Συνεργαζόμαστε με άλλα μέσα ενημέρωσης για να φέρουμε στους ανθρώπους τις ειδήσεις, αλλά και να αποδείξουμε ότι είναι αλήθεια. Η Επιστημονική δημοσιογραφία σας επιτρέπει να διαβάσετε μια είδηση και στη συνέχεια, να κάνετε κλικ στο διαδίκτυο για να δείτε το αρχικό έγγραφο στο οποίο βασίζεται. Με αυτόν τον τρόπο μπορείτε να κρίνετε μόνοι σας: Είναι η ιστορία αληθινή; Την εξέθεσε ο δημοσιογράφος με ακρίβεια;»

Το Wikileaks έχει δημοσιεύσει, μέχρι σήμερα, υλικό που αποδεικνύει δολοφονίες στην Κένυα, μια αναφορά εγκατάλειψης τοξικών απορριμάτων σε ακτές της Αφρικής, τα εγχειρίδια της Εκκλησίας των Σαϊεντολόγων, τις διαδικασίες που ακολουθούνται για τον εγκλεισμό στο Γκουαντάναμο, υλικό που αφορά τις ανήθικες πρακτικές στη λειτουργία Τραπεζών όπως η Ισλανδική Kaupthing και η Ελβετική Julius Baer καθώς και σημαντικά έγγραφα που αφορούν τον πόλεμο στο Αφγανιστάν και στο Ιράκ. Πρέπει να υπενθυμίσουμε, ότι μόνο το 6% των 250.000 διπλωματικών εγγράφων που ξεκίνησε να δημοσιεύει το Wikileaks στα τέλη Νοεμβρίου του 2010 ανήκουν στην κατηγορία «μυστικά» - το 53% ανήκουν στην κατηγορία «μη απόρρητα» και το 40% χαρακτηρίζονται ως «εμπιστευτικά» - ωστόσο κανένα από τα έγγραφα που είναι όντως μυστικά δεν έχουν ακόμη δημοσιευθεί καθώς μιλάμε (μέσα Δεκεμβρίου 2010).

Για την αποκάλυψη των δολοφονιών στην Κένυα, ο Assange κέρδισε το βραβείο για τα New Media της Διεθνούς Αμνηστίας (2009) και τον προηγούμενο χρόνο, το βραβείο του Economist για την ελευθερία της έκφρασης (2008) ενώ φέτος τιμήθηκε (οποία ειρωνεία!) με το Sam Adams Award (2010) το οποίο είναι βραβείο που αποδίδει μια ομάδα απόστρατων της CIA, οι επονομαζόμενοι «Sam Adams Associates for Integrity in Intelligence». Το βραβείο αποδίδεται σε επαγγελματίες μυστικούς πράκτορες (και όχι μόνο) οι οποίοι έχουν ορθώσει το ανάστημά τους υπέρ της ηθικής και της ακεραιότητας, και του έχει δοθεί το όνομα του Samuel Adams, ενός πράκτορα της CIA που διέρρευσε πληροφορίες κατά τη διάρκεια του πολέμου του Βιετνάμ.

Η σύλληψη του Assange έρχεται τη στιγμή που το διμηνιαίο αμερικανικό περιοδικό Utne Reader τον έχει συμπεριλάβει μέσα στους "25 Οραματιστές που αλλάζουν τον Κόσμο μας". Σύμφωνα δε με την ψηφοφορία των αναγνωστών του περιοδικού Time, ο Julian Assange είναι το Πρόσωπο της Χρονιάς. Έλαβε 382.020 ψήφους, περισσότερες από το διπλάσιο σε σχέση με τον ανταγωνιστή του, Πρωθυπουργό της Τουρκίας Recep Tayyip Erdoğan που ήρθε δεύτερος με 233.639 ψήφους. Την τρίτη θέση, με 146.378 ψήφους κάλυψε… η Lady Gaga.

Πρέπει να θυμίσουμε, ότι η διαδικασία έρευνας από το Σουηδικό Δικαστήριο για τις παράνομες ή μη σεξουαλικές επαφές του Αssange ξεκίνησε στις 20 Αυγούστου 2010, τρεις μήνες πριν την δημοσίευση των επίμαχων εγγράφων στο Wikileaks και περίπου τρεις μήνες μετά την σύλληψη του Bradley Manning τον Μάιο του 2010. Αμέσως μετά την έναρξη της έρευνας, η επικεφαλής εισαγγελέας Eva Finné απέσυρε το ένταλμα σύλληψης του λέγοντας ότι δεν πιστεύει ότι συντρέχει λόγος για να υποψιαστεί ότι o Assange έχει διαπράξει βιασμό. Στις 31 Αυγούστου o Assange ανακρίθηκε ξανά, και στις 1 Σεπτεμβρίου, η ανώτερη εισαγγελέας, Marianne Ny, άνοιξε ξανά τη διαδικασία της έρευνας, παραθέτοντας νέες πληροφορίες. Η συνέχεια των γεγονότων που οδήγησαν στην παράδοση του Assange στις αρχές, είναι γνωστή. Αυτό που πρέπει να σημειώσουμε είναι ότι ο Assange προσπάθησε να αποκτήσει άδεια παραμονής και εργασίας στη Σουηδία δύο μήνες μετά, στα τέλη Οκτωβρίου – αλλά οι αρχές του αρνήθηκαν.

Την υποστήριξή τους στον Assange έχουν δηλώσει ο Πρόεδρος της Βραζιλίας, Luiz Inacio Lula da Silva, ο Ρώσος Πρέσβης στο NATO, Dmitry Rogozin, και ο Ειδικός Εισηγητής των Ηνωμένων Εθνών για την Ελευθερία της Γνώμης και της Εκφρασης Frank LaRue δηλώνοντας ότι «αν υπάρχει ευθύνη για την διαρροή πληροφοριών, τότε αφορά αποκλειστικά το πρόσωπο το οποίο τις διέρρευσε, και όχι τα μέσα τα οποία τις δημοσίευσαν. Αυτός είναι ο τρόπος με τον οποίο λειτουργεί η διαφάνεια και έχει αντιμετωπιστεί η διαφθορά σε πολλές περιπτώσεις».

Την ίδια ώρα, ένας μεγάλος αριθμός σχολιαστών, κυρίως πρώην (αλλά και νυν) αξιωματούχων της κυβέρνησης των Η.Π.Α., αποκαλούν τον Assange «τρομοκράτη» και τις πρακτικές του «τρομοκρατία της πληροφορίας». Ανάμεσά τους και πολλοί δημοσιογράφοι (Washington Times, Fox News).

Η αυτόβουλη παράδοση του Assange στις 7 Δεκεμβρίου στις Βρετανικές αρχές ήταν μια κίνηση που προσπάθησε να αποδείξει ότι ο ίδιος δεν ευθύνεται για τη λάσπη που του ρίχνουν, και ότι οι κατηγορίες που τον βαραίνουν έχουν ως στόχο την σπίλωση της εκστρατείας πληροφόρησης του Wikileaks που έχει φέρει τα πάνω κάτω στην παγκόσμια πολιτική σκηνή. Όπως και να ‘χει, οι δικαστικές αρχές της Σουηδίας και της συνεργαζόμενης με αυτές, αρχή της Βρετανίας, έχουν μαζί καταφέρει με αυτή τη δίωξη αυτό που δεν κατάφερε τους τελευταίους μήνες ο διαρκής και έμμεσος εκφοβισμός από τις Αμερικανικές αρχές: να μας κάνουν να ασχολούμαστε όχι με το έργο του Assange αλλά με το ποιος είναι… και να αμαυρώσουν το όνομα του Assange που θεωρείται από πολλούς, ένας σύγχρονος Ρομπέν …των πληροφοριών.

Καθώς γράφεται αυτό το άρθρο, βρισκόμαστε σε αναμονή της ακρόασης από τη Βρετανική Δικαιοσύνη της αίτησης έκδοσης του Julian Assange στις Σουηδικές αρχές που αναμένεται να αποφασιστεί στις 11 Ιανουαρίου 2011.

To παραπάνω κείμενο δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Libre τον Φεβρουάριο του 2011.

Τι είναι το bookcrossing?

BOOKCROSSING

Όταν τα βιβλία σηκώνουν τις σελίδες τους… και ταξιδεύουν

www.bookcrossing.com

Βρίσκεστε τυχαία μπροστά σε μια στάση λεωφορείου, σε ένα παγκάκι, ή σ’ ένα καρτοτηλέφωνο- ίσως ακόμη και μπροστά σε ένα άγαλμα. Παρατηρείτε εκεί αφημένο ένα βιβλίο που εκ πρώτης όψεως μοιάζει «να το ξέχασε κάποιος». Αυτό σκέφτεστε καθώς το παίρνετε στα χέρια σας. Το περιεργάζεστε. Αυτό το βιβλίο είναι διαφορετικό από τα συνηθισμένα: σας κάνουν εντύπωση τα έγχρωμα αυτοκόλλητα που γράφουν «bookcrossing» με τα οποία είναι διακοσμημένο. Τότε το ανοίγετε και πλέον… είστε μέρος της περιπέτειας. Γιατί μόλις αιχμαλωτίσατε ένα «βιβλίο που ταξιδεύει».

Το “bookcrossing” (βιβλιοδρομία) μοιάζει κάπως με μία σκυταλοδρομία όπου αντί για σκυτάλη τα μέλη του ανταλλάσσουν ένα βιβλίο. Είναι, κατά τον πιο συνηθισμένο ορισμό, η πράξη του να αφήνεις ένα βιβλίο σε δημόσιο χώρο ελπίζοντας να το βρει κάποιος που αφού το διαβάσει θα κάνει το ίδιο, δημιουργώντας έτσι μια αλυσίδα. Οι κινήσεις αυτές με τη βοήθεια του internet καταγράφονται και θεωρητικά, ένα βιβλίο μπορεί από χέρι σε χέρι να κάνει το γύρο της γης. Στα αγγλικά αυτή η πρακτική ονομάζεται wild release (release into the wild) σε αντίθεση με την controlled release, δηλαδή την ελεγχόμενη απελευθέρωση όπου το βιβλίο δίνεται απευθείας σε κάποιο πρόσωπο.

Βιβλιοθήκη χωρίς σύνορα, χρονικούς όρους δανεισμού και φυσικά… χωρίς ράφια, το bookcrossing έχει κατακτήσει χιλιάδες οπαδούς σε ολόκληρο τον κόσμο- μετρά περίπου 730 χιλιάδες χρήστες και 5,25 εκατομμύρια βιβλία έως σήμερα, και συνεχώς αυξάνονται. Το μόνο που χρειάζεται κανείς για να γίνει μέλος είναι η αγάπη για το βιβλίο, και οπωσδήποτε, μια αυξημένη αίσθηση της γενναιοδωρίας.

Είναι η χρήση του internet που κάνει την διαδικασία αυτή πραγματικά συναρπαστική για τους bookcrossers, που μπαίνουν με τη βοήθειά του στην διαδικασία του κυνηγητού του … θησαυρού (hunting). Στο www.bookcrossing.com καταγράφουν όχι μόνο τον αριθμό των βιβλίων που έχουν απελευθερώσει (releases), αλλά ακόμη και το ακριβές σημείο όπου το έχουν αφήσει. Έτσι μπορεί οποιοσδήποτε χρήστης βρίσκεται κοντά στο χώρο να «πιάσει» (να κάνει catch) ένα από αυτά, αφού κάθε ένα βιβλίο έχει έναν μοναδικό κωδικό.

Οι αγγλικοί όροι release, hunt και catch, όπως και πολλοί άλλοι, έχουν επικρατήσει στο λεξιλόγιο των «βιβλιοδρομέων». Ο λόγος είναι ότι η εφαρμογή της βιβλιοδρομίας ξεκίνησε από τις Η.Π.Α. και συγκεκριμένα από τους Ron Hornbaker, Bruce και Heather Pedersen. O Hornbaker ήταν επιχειρηματίας software όταν του ήρθε για πρώτη φορά η ιδέα το 2001. Αφού ερεύνησε τα Web sites που βοηθούν τον κόσμο να ακολουθεί τα ίχνη άλλων αντικειμένων στον πλανήτη (όπως χαρτονομίσματα και φωτογραφικές μηχανές) έστησε το bookcrossing.com.

Στη Θεσσαλονίκη υπάρχουν 657 εγγεγραμμένα μέλη (περίπου 4.150 συνολικά στην Ελλάδα) κάποια από τα οποία συναντιούνται κάθε μήνα (στην επίσημη «ζώνη» ή OBCZ: official bookcrossing zone) στο καφέ Bazaar στην πλατεία Άθωνος. Διοργανώνουν εκδρομές σε άλλες πόλεις της Ελλάδας προκειμένου να μοιράσουν βιβλία και να βρεθούν με φίλους βιβλιοδρομείς. Βόλος, Καβάλα και Λάρισα ήταν οι προορισμοί αυτό το φθινόπωρο. Επίσης παίρνουν μέρος στο ετήσιο Συνέδριο των Bookcrossers και έχουν διοργανώσει φωτογραφικό διαγωνισμό με θέμα το «wild release» και πολλές ακόμη κοινές δράσεις- φέτος υπήρχε μέχρι και πρόγραμμα για την παρακολούθηση ταινιών στα πλαίσια του Φεστιβάλ Κινηματογράφου για όσους ήθελαν να πάρουν μέρος στην παρέα!

Το πιο εξαιρετικό και ενδιαφέρον κομμάτι του bookcrossing είναι ότι δημιουργεί σε κάθε πόλη όπου ξεμυτά και μια κοινότητα η οποία πάλλεται από ζωντάνια, ανθρωπιά, γέλιο, και την διάθεση να μοιραστεί κανείς τα υπάρχοντά του…(τα μπισκότα της Όλγας (okyrhoe) από την Αθήνα είναι θρυλικά!). Δεν πρόκειται για ένα αδιάφορο «κλαμπ». Στον Δημήτρη από την Λάρισα (με το ψευδώνυμο «Stohasths») αρέσουν: «τα βιβλία, η παρέες, η μονιμότητα της συνάντησης. Από μια απλή σχετικά αφορμή, έκανα πάρα πολλούς φίλους. Πλέον όλοι μου οι φίλοι είναι bookcrossers. Αυτό με έχει εκπλήξει, με έχει γεμίσει με πάρα πολλές εμπειρίες και φανταστικά βιβλία, αλλά κυρίως μ’ έχει βοηθήσει να ξεπεράσω πραγματικά προβλήματά μου- από άγνωστους που με ένα βιβλίο, με ένα meet up με βοήθησαν πολύ. Ήταν λίγο θέμα τύχης το ότι με βοήθησαν. Το ότι τους βρήκα όμως τότε, σε μια πολύ δύσκολη φάση της ζωής μου, πιστεύω πως δεν ήταν θέμα τύχης».

Το πρώτο μέλος του bookcrossing στην Ελλάδα είναι η Άννα Βάρνα (annadvarna) 36 χρονών από τη Λάρισα και έχει δωρίσει 87 βιβλία. Έμαθε γι’ αυτό από ένα περιοδικό και γράφτηκε το Μάιο του 2002. «Το πρώτο βιβλίο που απελευθέρωσα ήταν «Ο κλόουν» του Heinrich Bell, ένα πολύ αγαπημένο βιβλίο, που το είχα 2 φορές. Το βιβλίο μου που ταξίδεψε πιο μακριά από όλα είναι το «Medusa» του Michael Dibdin που έφτασε στη Νορβηγία! Στην αρχή οι ιδρυτές έκαναν ενέργειες προώθησης π.χ. έφτανε ένα email που έλεγε ότι «είμαστε 100 μέλη σήμερα», ή «200 μέλη σήμερα» κλπ. Μετά από λίγο καιρό έστειλαν ένα βιβλίο σε όλα τα μέλη του bookcrossing που είναι πλέον συλλεκτικό. Είχα ένα κόλλημα αρχικά, ότι δεν θέλω να χαρίζω τα βιβλία, να τα χάνω, αλλά σιγά – σιγά γιατρεύομαι! Τον τελευταίο χρόνο αγοράζω βιβλία ειδικά για το bookcrossing όταν μ’ αρέσει κάποιο και θέλω να το μοιραστώ».

Όταν δεν ταξιδεύουν σε διάφορα μέρη της Ελλάδας και δεν διαβάζουν… οι bookcrossers συνομιλούν στο ελληνικό forum του bookcrossing.com, οργανώνουν τα λεγόμενα challenges (όπου η «πρόκληση» αφορά συνήθως την απελευθέρωση βιβλίων με κάποιο θέμα σε συγκεκριμένο χώρο και χρόνο), φτιάχνουν ετικέτες, φυλλάδια και αυτοκόλλητα για τα βιβλία που απελευθερώνουν και γενικώς φροντίζουν να μένουν εξαιρετικά πολυάσχολοι!

Ένα από αυτά τα μέλη είναι και η Άννα (mafaldaQ). Είναι μέλος από το Νοέμβριο του 2006, είναι 32 χρονών και στο διάστημα αυτό έχει διαθέσει 621 βιβλία. Έμαθε για το bookcrossing από ένα δημοσίευμα στην Καθημερινή, το βρήκε πολύ ενδιαφέρον και γράφτηκε αμέσως: «τον καιρό εκείνο γινόταν το Travel Release Challenge της StrangeEmily από την Αθήνα, το οποίο ήταν ένα παιχνίδι, όπου έπρεπε να απελευθερώνουμε βιβλία σχετικά με το ταξίδι σε σημεία που έχουν σχέση με ταξίδι, δηλαδή σε σταθμούς, λεωφορεία, μέσα μεταφοράς γενικότερα. Ενθουσιάστηκα με την ιδέα, και το ότι έπρεπε να σκεφτώ που θα αφήσω τι». Μας λέει ότι η πρώτη φορά που αποφάσισε να απελευθερώσει ένα βιβλίο ήταν σε ένα λεωφορείο του ΟΑΣΘ και διηγείται το παρακάτω ξεκαρδιστικό περιστατικό. Ξεκίνησε από τα Ανατολικά της πόλης κοντά στο Ιπποκράτειο με πρόθεση να αφήσει στη θέση δίπλα της έναν ταξιδιωτικό οδηγό του Βερολίνου χωρίς να την δει κανείς, και να κατέβει αμέσως, γιατί φοβόταν ότι θα την σταματούσε κάποιος επειδή άφησε κάτι πίσω της. «Για κακή μου τύχη, κάθομαι από τη μέσα πλευρά, δίπλα στο παράθυρο, και δίπλα μου κάθεται μια κυρία η οποία δεν σηκώνεται καθώς εγώ πλησιάζω προς το σπίτι μου, στο κέντρο, κοντά στην Καμάρα. Εγώ αδυνατώ να περάσω, να της πω συγνώμη και να αφήσω και το βιβλίο δίπλα της. Αυτή όμως πήγαινε στο Σιδηροδρομικό Σταθμό!». Η «Μαφάλντα» πήγε λοιπόν μαζί της μέχρι το τέρμα της διαδρομής, περίμενε να κατέβει και τότε πια άφησε το βιβλίο.

Μια ανάλογη πολύ αστεία ιστορία έχει να διηγηθεί και ο Θοδωρής (quino-salonika) που είναι 29 ετών και έχει απελευθερώσει 125 βιβλία. Tο πρώτο βιβλίο που απελευθέρωσε ήταν το «Που πια καιρός» της Ισμήνης Καπάνταη. «Ήμουν σε ένα παγκάκι στην πλατεία Αριστοτέλους, και καθόταν δίπλα μου μια γιαγιά με τσεμπέρι η οποία μου είπε «γιατί το άφησες εδώ, δίπλα είναι ο κάδος» και λέω «όχι, το άφησα για να το βρει κάποιος» (ντρεπόμουν κιόλας αφού ήταν το πρώτο release) και τότε η γιαγιά άρχισε να φωνάζει «Χασίσια! Χασίσια! Θα φωνάξω την αστυνομία! Περίμενε! Περίμενε!» και βγάζει το κινητό! Η ίδια γιαγιά βρίζει την ξαδέρφη μου όποτε την βλέπει, είναι μια από τις πιο γραφικές φιγούρες στην πόλη».

Ο λόγος που πολλοί ξεκίνησαν να γίνουν μέλη ήταν ένα άρθρο στο περιοδικό Έψιλον της Ελευθεροτυπίας το 2005, όπως ο Θοδωρής (quino-salonika). Όμως «ο λόγος για τον οποίο έμεινα στο bookcrossing είναι τελείως διαφορετικός απ’ αυτόν για τον οποίο ξεκίνησα» μας λέει ο αγαπητός και γνωστός ως ZlatkoGr. «Έγινα μέλος για το παιχνίδι, για να διώξω τα βιβλία που έπιαναν χώρο στη βιβλιοθήκη μου, αλλά τώρα είναι η παρέα, οι δραστηριότητες που οργανώνουμε μεταξύ μας, το πόσο καλά περνάμε, και είναι βέβαια και τα βιβλία, που έχουν αυξηθεί κατακόρυφα. Πλέον διαβάζω πάρα πολλά σε σχέση με το τι διάβαζα παλιότερα». Μαζί του συμφωνεί και ο Θοδωρής και επαυξάνει: «Αυτό που μ’ αρέσει στο bookcrossing είναι το αλτρουιστικό μέρος του ότι αφήνεις ένα βιβλίο για κάποιον άλλο, που δείχνει ήθος- αλλά κυρίως η κοινότητα του bookcrossing, η παρέα».

«Η παρέα είναι κάτι το μαγικό, δεν μπορώ να το περιγράψω» μας λέει και ο Αλέξανδρος οδοντογιατρός στο επάγγελμα με το ψευδώνυμο dentistArtist, γνωστός στην παρέα απλά και ως «ο γιατρός», ο οποίος έχει μια «ζώνη» και στο ιατρείο του, ένα ραφάκι με βιβλία και stand που εξηγεί τι είναι το bookcrossing- ενώ η Έφη (efou) τα συνοψίζει όλα σε μια φράση: «άνοιξαν οι ορίζοντές μου».

Φέτος τα Χριστούγεννα ο Άι Βασίλης μοίρασε βιβλία…

- Bally Carols
Από το 2005 οι Bookcrossers της Αθήνας λένε τα κάλαντα σε κεντρικό σημείο της πόλης στην Καπνικαρέα και αντί να παίρνουν λεφτά, δίνουν βιβλία.

- BallyClaus
Μια ανταλλαγή δώρων με την ευκαιρία των γιορτών των Χριστουγέννων, ανάμεσα στα μέλη που κληρώνονται με τυχαία σειρά, για 4η συνεχή χρονιά.

Έχουν πραγματοποιηθεί 3 Συνέδρια :

- 1st Greek BC Convention - Θεσσαλονίκη 14-16 Ιουλίου 2006
- Symposium in Athens (2nd Greek BC Convention) - Αθήνα 13-15 Απριλίου 2007
- The «Mazoksi» (3rd Greek BC Convention) - Χανιά 1-4 Μαΐου 2008

Το επόμενο συνέδριο («antamoma») θα πραγματοποιηθεί στη Λάρισα (24-26 Απριλίου 2009).

Επίσημες ζώνες bookcrossing (OBCZ), στη Θεσσαλονίκη όπου μπορεί ο καθένας να αφήσει ή να πάρει κάποιο βιβλίο:

- «Καφέ Bazaar», Παπαμάρκου 34-36, Πλατεία Άθωνος.
- «Φροντιστήριο Ξένων Γλωσσών Colombo», Εγνατίας 128.

Στην υπόλοιπη Ελλάδα υπάρχουν επίσημες ζώνες στην Αθήνα, στο Βόλο, στη Λάρισα, στα Χανιά και στην Πάτρα, όπου πραγματοποιούνται και μηνιαίες συναντήσεις (τα λεγόμενα meet ups).

Σημ. πληροφορίες για όσους θέλουν να γίνουν μέλη στα ελληνικά: http://bookcrossing.travel.guide.googlepages.com/index.html

Ευχαριστούμε ιδιαίτερα τα παρακάτω μέλη του Bookcrossing που μας διέθεσαν ελεύθερα φωτογραφικό υλικό (για το περιοδικό): Αris1, mtzam, roumpagiat61, stoxasths, joealig, masterangel, efou, karry, okynrhoe, StrangeEmily, anemos, sofiathereader, koishi, sismografos, apapsa deadendmind, travellinglight, mmjrules, PinkManager, και ιδιαίτερα την mafaldaQ. Kαι τέλος τους animehia, a1pha_gr, τοαριστερόμουμάτι, AnastaziaS, karjim, karrycrete, DcAllespach και Παύλο Γιαταγαντζίδη οι φωτογραφίες των οποίων εμφανίζονται σε αυτό το post.

Το παραπάνω άρθρο δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Libre τον Ιανουάριο του 2009.

Από τότε έχουν συμβεί πολλά στο Bookcrossing, όπως π.χ. το 5ο Συνέδριο που έλαβε χώρα στη Θεσσαλονίκη! Δες εδώ: www.bookcrossers.gr. Για όσους έχουν κι άλλες ερωτήσεις, δείτε και τον οδηγό του Ζλάτκο εδώ ή απλά διαβάστε το προηγούμενο post "Bookcrossing FAQ και 5ο Συνέδριο".

BOOKCROSSING FAQ και 5ο Συνέδριο

5^ο ΣΥΝΕΔΡΙΟ BOOKCROSSING

21-24 Μαΐου 2010

Θεσσαλονίκη

Τι είναι το «BookCrossing»;

Εάν δεν το έχετε ακούσει ποτέ μέχρι τώρα, ευκαιρία να το μάθετε· είναι ο κόσμος στον οποίο τα βιβλία ταξιδεύουν ελεύθερα! Το BookCrossing βασίζεται στην ιδέα ότι τα βιβλία δε χαίρονται όταν μαζεύουν σκόνη σε κάποιο ράφι, αλλά θέλουν να κυκλοφορούν και να διαβάζονται από όσο περισσότερα άτομα γίνεται. Μέσω του bookcrossing υλοποιούμε αυτή την ιδέα με την «απελευθέρωση» των βιβλίων μας, δηλαδή με το να τα αφήνουμε σε κάποιο δημόσιο χώρο, ελπίζοντας ότι θα βρουν τον επόμενο αναγνώστη τους, ο οποίος με τη σειρά του θα διαβάσει το βιβλίο και θα το αφήσει ώστε να βρει τον επόμενο αναγνώστη του κ.ο.κ.

Αυτό το κάνω και με τους φίλους μου, τι χρειάζομαι το www.bookcrossing.com;

Καταρχάς μη μπερδεύετε το BookCrossing με την ανταλλαγή βιβλίων. Είναι κυρίως μια ανιδιοτελής πράξη που δεν ψάχνει αντάλλαγμα. Με το www.bookcrossing.com μπορούμε να έχουμε εύκολα μια εικόνα για όλα τα βιβλία που έχουμε απελευθερώσει καθώς και το από ποια χέρια έχουν περάσει και ποια ήταν η γνώμη τού κάθε αναγνώστη γι' αυτά. Ένα ηλεκτρονικό ημερολόγιο του ταξιδιού του βιβλίου δηλαδή. Αυτό γίνεται μέσα από την καταγραφή των βιβλίων που θέλουμε να ταξιδέψουν στο σύστημα του site, το οποίο μας δίνει ένα μοναδικό κωδικό για κάθε ένα από αυτά. Επίσης, μπορούμε να ειδοποιούμαστε όταν κάποιος απελευθερώνει ένα βιβλίο στη γειτονιά μας, ώστε να ψάχνουμε να το βρούμε. Αρκετά δελεαστικό, δε νομίζετε;

Ντίνα Σουλίδου 1ο βραβείο

Ωραία...

Μισό λεπτό, δεν τελείωσα! Τέλος, επειδή πίσω από τα βιβλία βρίσκονται οι αναγνώστες τους, μπορούμε να συναντήσουμε άλλους... «βιβλιοαπελευθερωτές» (bookcrossers) από την Ελλάδα και άλλες χώρες, είτε στο ελληνικό forum του www.bookcrossing.com, είτε στις μηνιαίες συναντήσεις (meet-ups) σε Θεσσαλονίκη, Αθήνα, Λάρισα και Βόλο που είναι πλέον θεσμός. Πάνω απ' όλα, το BookCrossing είναι και μια μεγάλη βιβλιοφιλική παρέα!

Animehia 3ο βραβείο

Εντάξει, το έπιασα πάνω-κάτω. Και τώρα τι είναι το «Συνέδριο» του Bookcrossing?

Μπορεί να λέω "συνέδριο" αλλά βασικά αυτό που εννοώ είναι μια μεγάλη συνάντηση πολλών bookcrossers απ' όλη την Ελλάδα (μερικές φορές και το εξωτερικό), που γνωρίζονται μεταξύ τους και βάζουν πρόσωπα και πραγματικά ονόματα για πρώτη φορά μπροστά από τις διαδικτυακές τους ταυτότητες, πίνουν και τρώνε πολύ αλλά όχι σε επίσημα γεύματα, γνωρίζουν συγγραφείς και συζητούν μαζί τους για διάφορα θέματα, γεμίζουν την πόλη με βιβλία και συμμετέχουν σε διάφορες δραστηριότητες κατά τις ημέρες του συνεδρίου. Κυρίως, είναι μια αφορμή για να περάσουμε μεταξύ μας καλά. Το 5ο Ελληνικό Συνέδριο του BookCrossing θα γίνει στη Θεσσαλονίκη από τις 21 έως τις 24 Μαΐου.

5ο ε; Καλή φάση! Υπάρχει ιστορία από πίσω, ε;

Φυσικά και υπάρχει! Αποτελεί τη σημαντικότερη δραστηριότητα της ελληνικής κοινότητας του BookCrossing, ξεκίνησε το 2006, έχει χτίσει τις δικές του παραδόσεις, πέρασε από Θεσσαλονίκη, Αθήνα, Χανιά και Λάρισα πριν επιστρέψει πάλι πίσω από κει που ξεκίνησε. Δεκάδες μέλη έχουν ζήσει την εμπειρία ενός συνεδρίου. Φέτος επίσημοι προσκεκλημένοι είναι οι εξής συγγραφείς: Στυλιάνα Γκαλινίκη, Σοφία Νικολαΐδου, Σπύρος Παλούκης, Αλέκος Παπαδόπουλος, Γιώργος Σκαμπαρδώνης, Άρης Δημοκίδης, Ισίδωρος Ζουργός, Απόστολος Λυκεσάς, Σωτήρης Μπαμπατζιμόπουλος, Σίμος & Λένα Οφλίδη, Γιάννης Παλαβός.

Εντάξει. Αλλά εγώ είμαι καινούριος στο BookCrossing. Δε θα ξέρω κανέναν. Τι να'ρθω να κάνω;

Βασικά πρέπει να σταματήσεις να σκέφτεσαι έτσι. Κι εγώ στην αρχή κανέναν δεν ήξερα. Μπορώ να σου υποσχεθώ πως αν έρθεις στο συνέδριο της Θεσσαλονίκης θα περάσεις καλά. Τόσο καλά που θα σου λείπει μετά. Όπως λείπει από όλους μας κάθε χρόνο. Σκέψου δε ότι θα μυηθείς στο BookCrossing με τον καλύτερο τρόπο!

Παύλος Γιαταγαντζίδης 2ο βραβείο

Με έπεισες! Θα έρθω! Τι πρέπει να κάνω;

Μπες στο www.bookcrossers.gr και αφού διαβάσεις τις «Συχνές Ερωτήσεις» (FAQ), δήλωσε συμμετοχή. Στο site μπορείς να βρεις ακόμα το πρόγραμμα του Συνεδρίου, ετικέτες, banners και αυτοκόλλητα, βιογραφικά των καλεσμένων, φωτογραφίες, video, πληροφορίες για την πόλη της Θεσσαλονίκης, σχεδόν τα πάντα.

Πρέπει να ξέρω κάτι ακόμα;

Πολλά! Αλλά δεν έχει πλάκα να στα πω όλα από τώρα. Οπότε αν θελήσεις κάποια παραπάνω βοήθεια ή έχεις κάποια απορία, στείλε μου ένα μήνυμα μέσω του contact που θα βρεις στο site ή ένα mail στο thessaloniki2010@gmail.com. Αλλιώς στείλε μου ένα PM μέσα από το profile μου στο www.BookCrossing. Com. Με λένε « Salonica2010» και θα χαρώ να βοηθήσω. Τα λέμε στις 21 Μαϊου!

Σημ.: ευχαριστούμε τους Ντίνα Σουλίδου (1^ο Βραβείο), Παύλο Γιαταγαντζίδη (2^ο βραβείο) και «animehia» (3^ο βραβείο) για την άδεια δημοσίευσης των φωτογραφιών τους που κέρδισαν στο διαγωνισμό φωτογραφίας «Το Βιβλίο στο Αστικό τοπίο». Οι 20 καλύτερες φωτογραφίες θα εκτεθούν το απόγευμα της Παρασκευής 21 Μαΐου 2010 στο cafe Bazaar της Πλατείας Άθωνος. Περισσότερα στο: www.flickr.com/groups/salonica2010 και www.bookcrossers.gr/el/fotografies

To παραπάνω δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Libre τον Μάιο του 2010 με την ευκαιρία του 5ου Συνεδρίου Bookcrossing.

Κορίτσια Στα Θρανία

Τι συμβαίνει με τα gay κορίτσια που μόλις ανακαλύπτουν την ταυτότητά τους; Πόσο εύκολο ή δύσκολο είναι να είσαι ομοφυλόφιλη κοπέλα στην Ελλάδα και ιδιαίτερα μέσα στο χώρο του ελληνικού σχολείου; Γι’ αυτά και άλλα πολλά θέματα που τις αφορούν μας μίλησαν ένα απόγευμα του Γενάρη στη Θεσσαλονίκη στο καφέ «Μόργκαν» η ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ, 18 ετών, που σχεδιάζει να φύγει στο εξωτερικό για να σπουδάσει management, η ΖΩΗ, 19 χρονών, η οποία σπουδάζει Βρεφονηπιοκομία και η ΣΤΕΛΛΑ, 18 ετών, η οποία θέλει να ασχοληθεί με τη Δημοσιογραφία. Μαζί τους, ο ΜΠΑΜΠΗΣ, 32 ετών, καθηγητής πληροφορικής και ο ΚΩΣΤΑΣ, 18 ετών, που θέλει να σπουδάσει σε Δραματική Σχολή, συνέβαλαν σε μια συζήτηση στρογγυλής τραπέζης που κράτησε μιάμισι ώρα και μας γέμισε με τη ζωντάνια και την αμεσότητά της αισιοδοξία για το μέλλον, παρά τα όποια σοβαρά προβλήματα διαπιστώθηκαν ότι εξακολουθούν να υπάρχουν στον χώρο της εκπαίδευσης και γενικότερα στην ελληνική κοινωνία. Ακολουθεί ένα απόσπασμα από αυτήν τη συζήτηση.

SCREW: Πότε αρχίσατε να προβληματίζεστε για την ταυτότητά σας και πως αυτοπροσδιορίζεστε τώρα;

ΣΤΕΛΛΑ: Από τα εννιά μου! Ήταν λίγο νωρίς!Τρίτη Δημοτικού ήμουν; Ήταν μια φάση όπου γενικότερα ήμουν υπερβολικά πιεσμένη από χίλια-δυο μέτωπα και μέσα σε όλα είχα και αυτό. Τότε το έβλεπα σαν πρόβλημα και ήθελα να το κρύβω. Γιατί ας πούμε όλα τα κοριτσάκια της ηλικίας μου βλέπαν τον Brad Pitt και λέγανε "αχ!" κι εγώ έβλεπα την Angelina Jolie κι έλεγα "θεά!" (γέλια από όλους). Έλεγα, γιατί! Έψαχνα μια ευκαιρία, μια δίοδο για να το βγάλω όλο αυτό και μου δόθηκε στα 15μισι. Έκανα μια τρίμηνη σχέση και από τότε συνεχίζω. Από εμπειρίες είχα και με άντρες, για να έχω μια ολοκληρωμένη άποψη. Αν έχεις να κρίνεις κάτι, πρέπει να το κρίνεις αφού έχεις δοκιμάσει τα πάντα!

ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ: Πρώτη φορά ένιωσα διαφορετική όταν ήμουν 14, που ερωτεύτηκα μια κοπέλα. Από τότε που το είπα, στις φίλες μου, στους φίλους μου, είναι καλύτερα τα πράγματα, τουλάχιστον για ‘μενα. Ουσιαστικά νιώθω πολύ καλύτερα, γιατί δεν έχουν κανένα πρόβλημα, ίσα-ίσα, είμαι ο εαυτός μου, χωρίς να χρειάζεται να υποθέτω το τι μπορεί να λένε για μένα.

ΖΩΗ: εγώ το είχα από τα 7. Επέλεγα τι ταινίες θα δω ανάλογα με το αν οι ηθοποιοί ήταν ξανθιές και γλυκές ή μελαχρινές και sexy. Μάλωνα με τη μαμά μου που ήθελε να μου βάζει φορεματάκια και κοκαλάκια, αλλά εγώ ήμουν με τις φόρμες και ήθελα να παίζω ξύλο, ενώ αυτή να κάνω μπαλέτο. Μετά στο Γυμνάσιο σαν αστείο έκανα ότι είχα σχέση με φίλες μου και διάφορα τέτοια. Πιο μετά ρωτούσα τις φίλες μου αν φιλούσα μια κοπέλα ή αν έκανα κάτι με μια κοπέλα πως θα το παίρνανε... και αν θα συνέχιζαν να κάνουν παρέα μαζί μου, κλπ. Από τότε το σκέφτομουν αλλά το αποδέχθηκα κανονικά πέρσι. Έγινε αυτό που είπε και η Στέλλα, δηλαδή ενώ έκανα κάτι με αγόρια, το έκανα μόνο και μόνο για να αποδείξω στον εαυτό μου αυτό που είμαι. Είχα αυτό το ψυχολογικό, του στυλ είμαι χάλια, νιώθω πιεσμένη και δεν ξέρω γιατί... Όλα αυτά τα πράγματα.

ΣΤΕΛΛΑ: είχε σαν αποτέλεσμα το να αλλάζεις συνέχεια αγόρια και να σου μένει και το όνομα!

ΖΩΗ: και να λες ότι αυτοί φταίνε, δεν φταίω εγώ, δεν μου ταιριάζει, γι'αυτό τον διώχνω, πάμε παρακάτω, ίσως να είναι καλύτερα, μέχρι που καταλαβαίνεις τελικά ότι δεν υπάρχει περίπτωση.

***

«Πρώτη φορά ένιωσα διαφορετική όταν ήμουν 14, που ερωτεύτηκα μια κοπέλα. Από τότε που το είπα, στις φίλες μου, στους φίλους μου, είναι καλύτερα τα πράγματα, τουλάχιστον για μένα… Γιατί δεν έχουν κανένα πρόβλημα, ίσα-ίσα, είμαι ο εαυτός μου, χωρίς να χρειάζεται να υποθέτω το τι μπορεί να λένε για μένα». (Αλεξάνδρα, 18 ετών)

***

SCREW: σε ποιούς "βγήκατε" πρώτα;

ΣΤΕΛΛΑ: στην κολλητή μου την Ελένη. Ήταν μπροστά στο σκηνικό, την αντίδρασή της δεν θα την ξεχάσω ποτέ. Από μένα το περίμενε, είχα και το στυλάκι τότε, ήμουν και ράπερ, με το παντελόνι κάτω από τον ποπό, με τις μπλούζες τις φαρδιές, τις αλυσίδες από δω-από κει, το τζόκεϊ...μηδενική ανάπτυξη από θέμα στήθους, οπότε φαινόμουν εντελώς αγοράκι. Από την άλλη την κοπέλα δεν το περίμενε: έγινε μέσω τηλεφώνου η πρώτη επαφή, και θυμάμαι ότι καθόταν στην καρέκλα απέναντί μου, πήγαινε στην τουαλέτα, έριχνε νερό στο πρόσωπό της, καθόταν, έβγαινε έξω να πάρει αέρα. Ξανακαθόταν στην καρέκλα, ξαναπήγαινε στην τουαλέτα! Έτσι έγινε, και από τότε δεν έχω πρόβλημα να το διαδίδω, μέχρι και η μητέρα μου το ξέρει.

ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ: Στον κολλητό μου Κωστή ο οποίος χάρηκε και το περίμενε. Αργότερα το είπα και σε άλλα άτομα που ένιωσα κοντά μου. Η μητέρα μου δεν το ξέρει.

ΖΩΗ: ούτε εμένα.

SCREW: το ξέρουν οι φίλοι σου;

ΖΩΗ: όλες οι φίλες μου. Είχα τρεις κολλητές από το Δημοτικό μέχρι τώρα. Πρώτα το είπα στην Κική, που είναι περισσότερο στα κυβικά μου, είναι πολύ ελεύθερος άνθρωπος και δεν έχει κόμπλεξ, ταμπού κλπ. Δεν είχε κανένα πρόβλημα, όπως και η άλλη φίλη μου, η Βάσω. Τελευταία άφησα την κολλητή-κολλητή μου, γιατί είναι συντηρητική,... και όταν της το είπα πρώτη φορά μου λέει, τι μαλακίες είναι αυτές που λες, είχαμε κάποια προβλήματα μέχρι να το αποφασίσει, αλλά είδε την αλλαγή, το πως ήμουν πριν, και πως ήμουν μετά, και ότι είμαι καλύτερα τώρα και τελικά το αποδέχθηκε και δεν έχει πρόβλημα.

SCREW: είχατε gay φίλους στο σχολείο;

ΖΩΗ: εγώ ήμουν η μοναδική στο σχολείο μου.

ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ: υπήρχαν gay άτομα στο σχολείο μου αλλά δεν ήταν πολλά ούτε είχα και ιδιαίτερες σχέσεις μαζί τους.

ΣΤΕΛΛΑ: στο Γυμνάσιο ήταν μόδα το να είσαι bisexual, λέγαν πολλές ότι θέλουν να το δοκιμάσουν και κοτσάραν την ταμπέλα ότι είναι bi. Στο Λύκειο, η μισή πιτσιρικαρία που βγαίνει στο "Bigaroon" είναι από το σχολείο μου και είμαστε παρέα.

SCREW: τι έγινε με το σχολείο σου, έχει βγάλει πολύ μεγάλη φουρνιά!

ΣΤΕΛΛΑ: αφού εκδηλώθηκα εγώ άρχισαν να εκδηλώνονται και άλλοι. Ήταν κατά κάποιον τρόπο η κινητήριος δύναμη.

SCREW: πέρα από τους δικούς σας φίλους, ποια ήταν η αντίδραση τρίτων;

ΣΤΕΛΛΑ: να κάνεις ό,τι θέλεις στο κρεβάτι σου, δεν με απασχολεί, αρκεί να μην προσβάλεις εμένα. Κάτι απολύτως σεβαστό, και κάτι που θα έλεγα κι εγώ. Σε ελάχιστες περιπτώσεις έχω βιώσει ρατσισμό. Και αυτό ήταν στο δρόμο, λόγω του στυλ μου για κανέναν άλλο λόγο. Σε αυτές τις περιπτώσεις το καλύτερο είναι να μην ανταποκριθείς, να μην ρίξεις το επίπεδό σου, γιατί χάνεις το παιχνίδι εντελώς.

ΖΩΗ: Εγώ ήμουν η μόνη στο σχολείο, με αποτέλεσμα όταν το μάθανε τα παιδιά να το πάρουν πολύ στραβά. Στο Λύκειο, όταν ήμουν με μια κοπέλα, ένα από τα αγόρια που ασχολούνται μόνο με τους άλλους και όχι με τον εαυτό τους, μας είχαν δει να φιλιόμαστε σε ένα πάρκο...με αποτέλεσμα να το μάθουν όλοι. Ε... όσο να 'ναι μετά είχα πρόβλημα.

ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ: εγώ προσωπικά δεν είχα καμιά συνταρακτική αντίδραση. Κυρίως φυσιολογικές. Και συμφωνώ με την Στέλλα, στο κρεβάτι μου μπορώ να κάνω ότι θέλω.

***

«Μάλωνα με τη μαμά μου που ήθελε να μου βάζει φορεματάκια και κοκαλάκια, αλλά εγώ ήμουν με τις φόρμες και ήθελα να παίζω ξύλο, ενώ αυτή ήθελε να κάνω μπαλέτο … Ενώ έκανα κάτι με αγόρια, το έκανα μόνο και μόνο για να αποδείξω στον εαυτό μου αυτό που είμαι».(Ζωή, 19 ετών)

***

SCREW: περιστατικά bullying?

ΖΩΗ: πάντα σε κάθε τάξη, από το Δημοτικό ακόμη, είχαμε κάποια παιδιά τα οποία κάναν παρέα μόνο με κορίτσια. Τα υπόλοιπα αγόρια είχαν πρόβλημα και τους κορόιδευαν ή και τους απειλούσαν.

ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ: εμένα δεν μου έχει τύχει αλλά υπήρχαν δύο κοπέλες στο σχολείο μου που ακούστηκε γι’ αυτές και τις κράζανε.

ΣΤΕΛΛΑ: για τα αγόρια, δεν τους πειράζει να βλέπουν μια κοπέλα λεσβία.

SCREW: ποιά είναι η διαφορά;

ΣΤΕΛΛΑ: καμία. Ένα γεννητικό όργανο;

ΚΩΣΤΑΣ: οι λεσβίες είναι σέξι. Τους gay τους βλέπουν σαν μια αηδία, κάτι ανώμαλο. Δεν έχει λογική, γιατί αν είσαι straight, το ότι υπάρχουν gay άνδρες σημαίνει ότι έχεις λιγότερο ανταγωνισμό, γιατί σου αυξάνει τις πιθανότητες να βρεις ελεύθερες γυναίκες!

SCREW: δεν υπάρχει λογική σ' αυτό. Οι άντρες δεν βλέπουν τις λεσβίες σαν ανταγωνισμό. Πιστεύουν ότι όπου υπάρχουν δυο γυναίκες, χωράει και ένας άντρας. Όταν διαπιστώνουν ότι αυτό δεν μπορεί να γίνει, τότε είναι που τους χαλάει πάρα πολύ...!!!

ΣΤΕΛΛΑ: έχει τύχει πάρα πολλές φορές να είμαι σε μια σχέση και να την πέσουν άντρες στην κοπέλα μου. Εκεί δίνεις και καταλαβαίνει ο άλλος, ότι, "φιλαράκι, δεν χωράς". Ιδιαίτερα με ενοχλεί όταν έρχονται μέσα στους δικούς μας χώρους (τα gay μαγαζιά) και μου πουλάνε μούρη, στο Dada π.χ.

ΖΩΗ: έχει τύχει να διώξουμε πέντε άντρες έξω από το μαγαζί.

ΚΩΣΤΑΣ: είναι μερικοί που δεν σέβονται καθόλου τους χώρους μας, ενώ εμείς σεβόμαστε τους δικούς τους.

ΣΤΕΛΛΑ: δεν έχω πρόβλημα να έρχονται straight και να είναι στην παρέα φυσικά. Ένα άλλο, που με ρωτάνε είναι αν επιτρέπεται να έρθουν σε gay χώρους. Φυσικά και επιτρέπεται...! Υπάρχει περίπτωση να φας πόρτα; Μόνο άμα είσαι gay περνάς;

***

«Η κοπέλα μου φοβάται να ανοιχθεί, πιστεύει ότι η κοινωνία δεν είναι αρκετά ανοιχτή για να αποδεχθεί την ομοφυλοφιλία. Εγώ θεωρώ ότι η κοινωνία είμαστε εμείς. Από τη στιγμή που εμείς είμαστε ανοιχτοί, θα ανοίξει και η κοινωνία. Αυτό θα γίνει μέσα στα επόμενα 10-20 χρόνια». (Στέλλα, 18 ετών)

***

ΜΠΑΜΠΗΣ: τι είναι αυτό που σας έχει λείψει στο σχολείο γενικά;

ΣΤΕΛΛΑ: Ο ψυχολόγος!

ΖΩΗ: η επικοινωνία με τους καθηγητές.

ΣΤΕΛΛΑ: εγώ την είχα.

ΖΩΗ: να πω ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα: Αρχαία Κατεύθυνσης, άγνωστο κείμενο, κάνεις ένα σημαντικό λάθος, και μέχρι που σε βγάζουν με ωριαία αποβολή. Δεν νομίζω ότι είναι το καλύτερο για την εκπαίδευση αυτό που κάνουν. Το κλίμα ήταν αυταρχικό, εμείς δεν είχαμε γνώμη. Οι καθηγητές ήταν τύπου "εσείς δεν ξέρετε τίποτα, εσείς δεν μιλάτε, εμείς είμαστε οι ειδικοί". Συνέχεια μας μείωναν. Και την νοημοσύνη μας, και την πρόοδό μας, και τα πάντα.

ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ: εγώ δεν έδινα ιδιαίτερη σημασία, έτσι όπως πήγαινα, έτσι έφευγα!!!

ΣΤΕΛΛΑ: εγώ ήμουν ίσως η πιο τυχερή. Είναι 5-6 καθηγητές μες το σχολείο μου από τους οποίους μπορείς να αποκομίσεις πράγματα. Ενδιαφέρονται για τη Στέλλα και για την κάθε Στέλλα μες το σχολείο. Ξέρουν για μενα. Μας βλέπουν πραγματικά σαν παιδιά τους και θέλουν το καλύτερο για μας: "αν αυτό είναι το καλύτερο για ‘σενα, κάντο, αρκεί να είσαι ευτυχισμένη".

SCREW: δηλαδή είχατε επικοινωνία για το συγκεκριμένο ζήτημα. Μέσα ή έξω από την τάξη;

ΣΤΕΛΛΑ: την απόλυτη επικοινωνία. Και εντός και εκτός.

SCREW: υπήρξαν αφορμές για τέτοια συζήτηση στην ώρα του μαθήματος;

ΣΤΕΛΛΑ: στην πρώτη Λυκείου θυμάμαι κιόλας, είχαμε κάνει μια αναφορά στον Καβάφη: «ομοφυλόφιλος ποιητής». Είπα ανοιχτά τη γνώμη μου, ήμουν και υπέρμαχος των ομοφυλοφίλων, εννοείται. Μεγαλώνοντας ωριμάζεις, φεύγουν οι παρωπίδες που σου βάζουν οι γονείς σου ...

ΖΩΗ: έχει τύχει να γίνει παρόμοια συζήτηση και η καθηγήτρια το αντιμετώπισε πολύ καλά, είπε ότι συμβαίνει και αυτό και ότι θα πρέπει να θεωρείται φυσιολογικό, έδωσε και μια εξήγηση περί ορμονών. Εξήγησε ότι είναι κάτι φυσιολογικό για τα συγκεκριμένα άτομα και ότι δεν είναι κάτι κακό.

ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ: μια φίλη μου το ανέφερε μέσα στη τάξη και η καθηγήτρια είχε πολύ καλή αντίδραση. Είπε ότι είναι «κάπως φυσιολογικό» και ότι είναι και θέμα ορμονών.

SCREW: αν και έχουν γίνει έρευνες για το θέμα αυτό, το μόνο στο οποίο έχουν καταλήξει είναι στην αντίληψη των ορμονών και όχι στις ίδιες τις ορμόνες, δηλαδή συγκρίνουν τον τρόπο που αντιδρά η γυναίκα ή ο άντρας στο άλλο φύλο και αποδεικνύεται ότι οι ομοφυλόφιλες γυναίκες και οι ετεροφυλόφιλοι άντρες βρίσκουν πολύ ευχάριστη τη φερομόνη ενώ αντίθετα οι άλλοι την βρίσκουν δυσάρεστη (φερομόνη είναι η θηλυκή ορμόνη που ελκύει το αρσενικό). Το οποίο έχει πολύ φάση αν το σκεφτεί κανείς, κάτι σαν τα λουλούδια και τις πεταλουδίτσες που μας έλεγαν οι γονείς μας. Τίποτα δεν έχει αποδειχθεί παρόλα αυτά, φαίνεται ότι πολλοί παράγοντες παίζουν ρόλο, και βιώματα, και το περιβάλλον, και κάποια γενετική προδιάθεση.

ΣΤΕΛΛΑ: η κοπέλα μου φοβάται να ανοιχθεί, πιστεύει ότι η κοινωνία δεν είναι αρκετά ανοιχτή για να αποδεχθεί την ομοφυλοφιλία. Εγώ θεωρώ ότι η κοινωνία είμαστε εμείς. Από τη στιγμή που εμείς είμαστε ανοιχτοί, θα ανοίξει και η κοινωνία. Αυτό θα γίνει μέσα στα επόμενα 10-20 χρόνια.

ΜΠΑΜΠΗΣ: εσύ έχεις ένα χαρακτήρα πιο δυναμικό, ίσως εκείνη είναι πιο εσωστρεφής. Από προσωπική εμπειρία αν είσαι πιο μαζεμένος και κλειστός χαρακτήρας είναι δύσκολο να το αποδεχθείς.

ΣΤΕΛΛΑ: και είναι δύσκολο να το αποδεχθείς για τον εαυτό σου, και γι' αυτό κοτσάρεις ταμπέλες. Η κοπέλα μου δεν θέλει καν να χρησιμοποιεί το χαρακτηρισμό λεσβία.

SCREW: γιατί μπορεί να χρησιμοποιηθεί και ως βρισιά. Έχετε παρατηρήσει φαινόμενα ομοφοβίας στο σχολείο σας;

ΖΩΗ: στο σχολείο της Στέλλας υπάρχουν πάρα πολλά άτομα. Γι' αυτό και το έχουν συνηθίσει οι υπόλοιποι. Ενώ όταν σε ένα ολόκληρο σχολείο υπάρχουν ένα και δυο άτομα τότε είναι μειονότητα και τους χτυπάνε κατευθείαν, είναι πολύ δύσκολο.

SCREW: Στέλλα είπες ότι στο σχολείο σου παρά το καλό κλίμα που υπάρχει λείπει ο ψυχολόγος.

ΣΤΕΛΛΑ: εννοείται, λείπει, για χίλια-δυο θέματα είναι χρήσιμος. Και δεν το θεωρώ και ντροπή να πάει κανείς, γιατί στην Ελλάδα είναι ντροπή. Πήγαινα, για ένα χρονικό διάστημα. Το λέω και περηφανεύομαι κιόλας. Δεν πήγα σε ψυχίατρο, δεν έχω τρελόχαρτο...! Σε ψυχολόγο πήγα. Είναι καλό. Συζητάς και σε βοηθάει να βρεις λύσεις για τη ζωή σου. Δεν στις βρίσκει αυτός. Δεν είναι «φωτεινός παντογνώστης». Από μέσα σου, τις βρίσκεις μόνος σου. Λείπει γιατί στο σχολείο βλέπεις πολλές διαφορετικές προσωπικότητες. Ειδικά στο σχολείο μου, που έχουμε παιδιά τυφλά, με προβλήματα έξαρσης θυμού, παιδιά απ' το Παπάφειο, σε τέτοιες περιπτώσεις, φυσικά χρειαζόταν. Και για ενημέρωση, και για μας, για να ξέρουμε πως να τους συμπεριφερθούμε, και να μην μυρίζουμε τα δάχτυλά μας. Και για τους καθηγητές, για να ξέρουν πως πρέπει να γίνεται το μάθημα.

ΚΩΣΤΑΣ: μερικά παιδιά το έχουν μεγάλη ανάγκη. Είτε γιατί έχουν οικονομικό πρόβλημα και δεν μπορούν να πάνε σε εξωτερικό ψυχολόγο, είτε γιατί ο ψυχολόγος είναι ουδέτερος και μπορεί να σε βοηθήσει πάνω στο πρόβλημα που έχεις.

ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ: δεν ήμουν ποτέ σε σχολείο με ψυχολόγο αλλά θα ήθελα να υπήρχε.

ΖΩΗ: πολλά παιδιά στο δικό μας το σχολείο πήγαιναν στον ψυχολόγο μόνο και μόνο για να χάνουν μάθημα...πρέπει να υπάρχει και η νοοτροπία η κατάλληλη των παιδιών, ώστε να το πάρουν στα σοβαρά αυτό που γίνεται και να έχει αποτέλεσμα.

SCREW: περιγράφετε μια κατάσταση έλλειψης ουσίας στην εκπαίδευση, όπου ο καθηγητής περιορίζεται στο να κάνει τυπικά κάποια πράγματα, και το ίδιο ισχύει και από την πλευρά των παιδιών. Άλλο ένα ζήτημα είναι αυτό του μαθήματος αγωγής υγείας.

ΖΩΗ: τι είναι αυτό;

ΣΤΕΛΛΑ: πρώτη φορά το ακούω.

ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ: και εγώ πρώτη φορά το ακούω.

SCREW: είναι ένα προαιρετικό μάθημα για παιδιά Γυμνασίου που αφορά την σεξουαλικότητα, τα μεταδιδόμενα νοσήματα κλπ.

ΣΤΕΛΛΑ: Και μετά υπάρχει η Βιολογία Κατεύθυνσης της 3ης Λυκείου.

SCREW: Ακριβώς. Δεν υπάρχει δηλαδή ένα μάθημα το οποίο να σου διδάσκει αυτά που πρέπει να ξέρεις για να προστατευτείς, υπεύθυνα, και όχι να το ακούσεις από τον φίλο σου που μπορεί να σου πει μια βλακεία. Στην 3η Λυκείου είναι πλέον πολύ αργά- όταν τα παιδιά νιώθουν από νωρίς την πίεση να κάνουν σεξ γιατί είναι προχωρημένο, είναι μόδα, είναι μαγκιά. Εσείς από που πληροφορηθήκατε γι' αυτά τα θέματα;

ΣΤΕΛΛΑ: να ‘ναι καλά η μάνα μου, το ίντερνετ και η αδελφή μου.

ΖΩΗ: από την τηλεόραση, από εκπομπές, και από τον Σύλλογο ενάντια στον Καρκίνο όπου συμμετέχω, όταν έτυχε να μας φέρει σε επαφή με έναν αντίστοιχο για το AIDS .

ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ: από φίλους, από συγγενείς, λίγο απ’ όλα.

ΣΤΕΛΛΑ: κάτι συγκεντρωμένο δεν υπάρχει. Πολλά δεν υπάρχουν στην Ελλάδα, κακά τα ψέματα!

SCREW: Θα ήθελα να αναφερθώ σε κάτι που το θεωρώ πολύ σημαντικό για το οποίο δεν υπάρχουν έρευνες στην Ελλάδα αλλά υπάρχουν αντίστοιχες έρευνες στο εξωτερικό. Ότι τα ποσοστά κατάθλιψης και αυτοκτονίας ανάμεσα στα παιδιά που έχουν διαφορετικό προσανατολισμό είναι πολύ υψηλά. Επίσης δεν υπάρχει στην Ελλάδα αντιμετώπιση του θέματος. Στο εξωτερικό υπάρχουν help-lines για να πάρεις τηλέφωνο, ομάδες στήριξης, ομάδες ενημέρωσης γονέων κλπ.

ΚΩΣΤΑΣ: έξω υπάρχουν οργανώσεις για οποιαδήποτε προβλήματα.

ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ: έχω πετύχει καταθλιπτικές και ίσως αυτοκτονικές περιπτώσεις σε γνωστούς μου αλλά για εντελώς άσχετα θέματα. Ωστόσο πιστεύω οτι θα έκανε μεγάλο καλό να υπήρχαν ομάδες στήριξης.

ΣΤΕΛΛΑ: τέτοιος φορέας δεν υπάρχει στη χώρα μας. Αν σκεφτεί όμως κανείς και μόνο την πρόοδο που έχει σημειωθεί στην Ελλάδα τα τελευταία 5 χρόνια, μπορούμε να ελπίζουμε σε κάτι καλύτερο.

***

Υπεράρριθμα τμήματα, καθηγητές χωρίς καμία διάθεση να διδάξουν, δυσκολίες προσαρμογής για άτομα με ειδικές ανάγκες, είναι μερικά μόνο από τα προβλήματα του σύγχρονου ελληνικού σχολείου που ταλαιπωρούν εξίσου straight και gay μαθητές. Κι αν τα φαινόμενα ομοφοβίας, τουλάχιστον σε λεκτικό επίπεδο, είναι αρκετά συχνά, εντός και εκτός του σχολείου, παρόλα αυτά βλέπει κανείς ότι σιγά –σιγά σημειώνεται μια πρόοδος στο θέμα της νοοτροπίας, αρχής γενομένης από τα ίδια τα ομοφυλόφιλα άτομα.

Η αλλαγή στην αντιμετώπιση του φαινομένου της ομοφυλοφιλίας είναι ξεκάθαρη από γενιά σε γενιά: «όταν ήμουν στο σχολείο κανείς δεν ήξερε για τις προτιμήσεις μου» μας λέει η Άννα,30 ετών, αισθητικός, ενώ η Δήμητρα, 39 ετών, δικηγόρος, θεωρεί πως «η ιδιωτική μου ζωή είναι καθαρά προσωπικό μου θέμα». Οι νεότεροι όμως δεν θεωρούν πλέον ότι η προσωπική τους ζωή είναι κάτι που πρέπει να κρύβουν, τουλάχιστον όχι από τους φίλους τους.

Δυστυχώς υπάρχουν ακόμη φαινόμενα βίας, όπως αυτά που μας περιέγραψε η Ζωή, ακόμα και μέσα στην ίδια την οικογένεια, όπου κοπέλες τιμωρούνται με αποκλεισμό «για να γίνουν straight» και μάλιστα ξυλοκοπούνται γι’ αυτό. Τέτοια περιστατικά μπορεί να μας θυμίζουν άλλες κοινωνίες και άλλες εποχές ωστόσο δεν μπορούμε να κλείσουμε τα μάτια σε αυτά και οφείλουμε να δημιουργήσουμε ένα δίκτυο στήριξης για την επίλυσή τους.

***

Αν θέλετε να ψάξετε περισσότερο το θέμα του coming out στην εφηβεία, μια καλή πρόταση ανάγνωσης είναι το βιβλίο "2 έφηβοι στους 20" σε επιμέλεια Αν Έρον, από τις εκδόσεις Γοργώ. Πρόκειται για μια συλλογή από προσωπικές ιστορίες γραμμένες από εφήβους οι οποίοι διηγούνται τις εμπειρίες τους στην προσπάθειά τους να εκφράσουν την ταυτότητά τους ανοιχτά σε φίλους, οικογένεια και σχολείο.

Συναισθήματα απόρριψης αλλά και αποδοχής ερευνούνται στις ιστορίες αυτές. Κατάθλιψη και "τρέλα", εγκατάλειψη της οικογενειακής εστίας, απόπειρες αυτοκτονίας, και καταδίωξη από γονείς και αρχές είναι μερικές από τις πιο μελανές ιστορίες στις σελίδες του βιβλίου. Αντίστοιχα όμως υπάρχουν και θετικές εμπειρίες, στήριξης από ειδικούς και ΛΟΑΤ ομάδες, φίλους, γνωστούς και γονείς. Το βιβλίο της Έρον δίνει μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα διάσταση στο θέμα για τον Έλληνα αναγνώστη καθώς μας παρέχει τη δυνατότητα σύγκρισης της δικής μας πραγματικότητας με αυτή της αμερικάνικης κοινωνίας. Προτιμήστε το.

ΣΗΜ.: Ευχαριστούμε πολύ τον Αλέξη (τιγράκι).

To παραπάνω άρθρο δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Screw στο τεύχος Φεβρουαρίου 2011