Ο απεργός πείνας, η απέχθεια, και η χώρα των Λωτοφάγων

Θα το πω να το βγάλω από μέσα μου. Ακόμα και η φωτογραφία του Δ. Κουφοντίνα μου προκαλεί ανατριχίλα. Ένα μείγμα φόβου, απέχθειας, και κάτι ακόμα, τελείως απροσδιόριστο. Ήθελα να αγνοήσω αρχικά το θέμα της απεργίας πείνας του, εξαιτίας αυτής της ανατριχίλας. Αλλά η συνείδησή μου δε με άφηνε. Δολοφόνος, τρομοκράτης, και όλα αυτά, αλλά είναι δυνατόν να ανέχεται μια δημοκρατική χώρα να πεθαίνει ένας απεργός πείνας, όποιος και αν είναι αυτός; 

Η περιέργεια με νίκησε. Άρχισα να διαβάζω ό,τι μπορούσε να περάσει από το χέρι μου για την περίπτωσή του, για το νομικό σκέλος των διεκδικήσεών του, και για την 17Ν, για να ξαναθυμηθώ τα παλιά. Κάθισα τελικά και διάβασα ακόμα και 1 από τα 3 βιβλία που έγραψε στη φυλακή (το "Γεννήθηκα 17Ν").

Και τότε κατάλαβα γιατί ακόμα και η φωτογραφία του και μόνο μου προκαλούσε αυτά τα συναισθήματα. Το απροσδιόριστο, έγινε πολύ συγκεκριμένο. Ο Δ.Κ. είναι ένας άνθρωπος που έχει καθαρή τη συνείδησή του! Βαδίζει στην ζωή με μια απόλυτη, ανατριχιαστική, ηρεμία. Το μόνο πράγμα για το οποίο έχει ουσιαστικά μετανιώσει είναι ο θάνατος του Θάνου Αξαρλιάν. Κατά τα άλλα, ο απεργός πείνας έχει πλήρως δικαιολογήσει τον αγώνα του, όπως αυτός τον εννοεί. Κάθε θύμα, κάθε στόχος, είχε μια συγκεκριμένη προετοιμασία για την εξόντωσή του και συγκεκριμένη λογική για την εκτέλεσή της. Εκεί κάπου τα έχασα, και με έπιασε και ένα δέος. Πως κατάφερε μια τέτοια οργάνωση να μείνει ασύλληπτη για τόσα πολλά χρόνια (27!), να "πετύχει" σε τόσα πολλά από τα σχέδιά της; Έδωσα την απάντηση στο μπλογκ μου σε προηγούμενο post.

Αυτό που δεν έγραψα, ίσως γιατί μέσα μου έπρεπε να το δουλέψω ακόμα, για να το παραδεχτώ, είναι ότι επιτέλους κατάλαβα το βλέμμα του. Ο Δ.Κουφοντίνας βαδίζει προς το θάνατο με την ηρεμία αυτού που ξέρει τι κάνει, που η ιδεολογία του είναι τόσο, μα τόσο αεροστεγής από κάθε πλευρά, που ο θάνατος δεν τον τρομάζει πια. Θα πεθάνει αγωνιστής (έτσι όπως το νιώθει και το εννοεί). 

Πάντα, μα πάντα, με τρόμαζε αυτή η τάση των ανθρώπων να είναι τόσο σίγουροι για όλα. Δεν εμπιστεύομαι καθόλου πια τους ανθρώπους που δεν αμφιβάλλουν ούτε στιγμή. Η πραγματικότητα είναι τόσο πολύπλοκη που πολλές φορές είναι σχεδόν αδύνατον να ισχυριστούμε ότι την κατανοούμε πλήρως. Γι' αυτό, μια υγιής ποσότητα αμφιβολίας, ότι κάπου μπορεί και να κάνουμε λάθος, είναι απαραίτητη, για τη δική μας ψυχική υγεία, αλλά και για την υγεία του κοινωνικού συνόλου στο οποίο ανήκουμε.

Κάποτε, πριν πολύ καιρό, από την ίδια διαολεμένη περιέργεια, όταν έσκασε το θέμα με την Χρυσή Αυγή, κάθισα πάλι να διαβάσω ό,τι περνούσε από το χέρι μου για την οργάνωση, αλλά συνειδητοποίησα ότι έπρεπε να ψάξω κι άλλο, για να καταλάβω από που προέρχεται τελικά ο ναζισμός. Οι γενικές γνώσεις ιστορίας δεν ήταν αρκετές. Δε γινόταν να μην πιάσω στα χέρια μου τη "βίβλο" του, τον "Αγώνα" του Χίτλερ, όσο μεγάλη κι αν ήταν η αηδία μου απέναντι σε αυτόν. Από τις πρώτες κιόλας σελίδες, με είχε κατακλύσει ένα παρόμοιο συναίσθημα: το δέος απέναντι στην ασφυκτικά τετράγωνη λογική του, το συμπαγές ιδεολογικό αρχιτεκτόνημα που είχε στήσει, η αεροστεγής και αδιαμφισβήτητη μεγάλη ιδέα που δεν επιδέχεται καμία, μα καμία αμφιβολία.

Λένε ότι οι ιδέες είναι το πιο επικίνδυνο πράγμα για τον άνθρωπο. Το πιο κολλητικό. Οι ιδεολογίες είναι κάτι σαν πανδημία τελικά. Εξαπλώνονται, σαν ιός. Μπορεί να είναι και θανατηφόρες. Είναι καλό να κολλήσεις κάποια στιγμή, για να αναπτύξεις αντισώματα. Όπου κι αν θεωρείς ότι ανήκεις, αν ανήκεις, τα αντισώματα πάντα χρειάζονται...

Η πραγματικότητα, η ζωή, είναι πάνω από τις αντιλήψεις μας γι' αυτήν, πάνω από τις ιδέες και τις ιδεολογίες μας. Όσο είμαστε υγιείς, ψυχικά και συναισθηματικά, νιώθουμε δέος απέναντι στη ζωή. Την νιώθουμε, την αγαπάμε, την προφυλάσσουμε, την υπερασπιζόμαστε. Είναι η υπέρτατη αξία. Γι' αυτό, χρειάζεται πάντα, μα πάντα, να την υπερασπιζόμαστε. Σε όποιον κι αν ανήκει. Ίσως, έτσι, κάποια στιγμή, να καταλάβουμε, και τι είδους θάνατος μας αξίζει.

Μα, να τη πάλι, η αμφιβολία τρυπώνει. Πόσο όμορφη και απόλυτη είναι αυτή η τελευταία παράγραφος, που δημιουργήθηκε και εκφράστηκε, με αυτόν τον τρόπο. Πόσο βέβαιη, στέρεη, γεμάτη από όμορφη έμπνευση, ένα συμπέρασμα που λίγοι μπορούν να αμφισβητήσουν. Ειρηνική; Αγωνιστική; Γεμάτη υπονοούμενα; Όπως θα το αντιληφθεί, ο κάθε αναγνώστης. 

Για κάποιο λόγο, θυμήθηκα τους λωτούς, το φρούτο αυτό που στην Ελληνική Μυθολογία ήταν η κύρια τροφή των κατοίκων ενός νησιού κοντά στην ακτή της Β. Αφρικής. Τα φρούτα αυτά θεωρούνταν σαν ναρκωτικά που προκαλούσαν ειρηνική απάθεια. Τον καρπό αυτό πρόσφεραν στους ταξιδιώτες επισκέπτες τους- οι οποίοι στη συνέχεια έχαναν την επιθυμία της επιστροφής στην πατρίδα τους ή τησ συνέχισης του ταξιδιού τους.

Δεν μ' αρέσει ούτε και να βολευτώ, στην χώρα των Λωτοφάγων. Στην ειρηνική απάθεια. Σαν τον Οδυσσέα, λέω κι εγώ να συνεχίσω το ταξίδι μου. Ποιός ξέρει που θα βγάλει αυτό!

Αν ο Κουφοντίνας πεθάνει, θα ηρωοποιηθεί- και τότε πολλοί θα θελήσουν να τον μιμηθούν

Με ενοχλεί:

• Το “καταδικάζω τη βία απ' όπου κι αν προέρχεται” Γιατί είναι αφελές στην καλύτερη, και μέχρι και επικίνδυνο στην χειρότερη. Δεν αρκεί να καταδικάζεις τη βία. Χρειάζεται να κατανοείς τις αιτίες που οδήγησαν σε αυτήν. Αν δεν τις κατανοήσεις, αν δεν κάνεις κάτι για να τις ανατρέψεις, η βία θα συνεχίσει να υπάρχει και είσαι καταδικασμένος να την ξαναζήσεις.

• Όταν άνθρωποι που έχουν άγνοια για μια υπόθεση, επαναλαμβάνουν τσιτάτα της εκπροσώπου της κυβέρνησης όπως “η απεργία πείνας είναι εκβιασμός”. Λες και ένας ισοβίτης που η οργάνωσή του δεν είχε ποτέ επίσημη πολιτική κάλυψη από πουθενά, ούτε καν από την αριστερά από την οποία αρχικά προήλθε, μπορεί να εκβιάσει ένα ολόκληρο κράτος. Ποιος έχει τη δύναμη, το κράτος ή ο φυλακισμένος; Υπάρχει ειδική ρύθμιση στο άρθρο 31 για την απεργία πείνας κρατουμένου. Με την ειδική αυτή ρύθμιση η απεργία πείνας αναγνωρίζεται κατ’ αρχήν ως νόμιμη συμπεριφορά του κρατουμένου που πρέπει να γίνεται σεβαστή και να μην καταστέλλεται, μέχρι να εμφανιστεί σοβαρός κίνδυνος θανάτου ή μη αναστρέψιμης βλάβης.

• Το γεγονός ότι κάποιοι δεν αντιλαμβάνονται ότι όλοι οι κρατούμενοι έχουν τα ίδια δικαιώματα και ότι αν καταπατώνται για έναν, είναι ακόμα πιο εύκολο να καταπατηθούν για άλλους. Οποιοσδήποτε θα μπορούσε να βρεθεί μια μέρα στη θέση ένας δικός του άνθρωπος να καταλήξει στην φυλακή, γιατί οποιοσδήποτε θα μπορούσε να παρανομήσει. Στην περίπτωση αυτή, θα έλεγε το ίδιο; Δε θα ήθελε ο κρατούμενος να έχει τα ίδια δικαιώματα, σύμφωνα με τον νόμο;

• Ότι κάποιοι δεν καταλαβαίνουν πως η ποινή της φυλάκισης είναι ευκαιρία για σωφρονισμό. Η δικαιοσύνη δεν είναι εκδικητική και η ζωή στη φυλακή δεν πρέπει να είναι απλώς μια τιμωρία.

• Η ερώτηση “αν ήταν παιδοβιαστής, θα λέγαμε το ίδιο;” Ναι θα έπρεπε να λέμε το ίδιο. Όχι ότι πρέπει να πεθάνει στη φυλακή, να τον σκοτώσουν στο ξύλο, να τον βιάσουν, κλπ κλπ Αυτό είναι κανιβαλισμός. Υποτίθεται ότι εμείς από έξω είμαστε καλύτεροι στη διαγωγή από τους μέσα. Αν ευχόμαστε τέτοια πράγματα, δεν είμαστε σε τίποτα καλύτεροι από τους μέσα.

• Η ερώτηση “αν ήταν στη Χρυσή Αυγή, θα λέγατε το ίδιο;” Ναι, δε θα ευχόμουν να πεθάνουν, θα ήθελα να εκτίσουν την ποινή τους, ελπίζοντας ότι θα βγουν μετανιωμένοι και αλλαγμένοι. Αν δεν το κάνουν, θα ήθελα να μην βγουν από την φυλακή. Ο αμετανόητος Κουφοντίνας, ως ισοβίτης, δεν θα βγει, κατά πάσα πιθανότητα.

• Όταν κάποιοι παίρνουν μια θέση λες και τα ξέρουν όλα. Όταν τους στριμώξεις, λένε κάτι άλλο, που ούτε κι αυτό ισχύει, αποδεικνύοντας σε όποιον έχει μάτια και βλέπει ότι είναι όντως εντελώς άσχετοι και δεν έχουν ασχοληθεί με ένα θέμα ούτε 5 λεπτά. Μετά θα βρούνε ακόμα μια βλακεία να πουν, δυστυχώς. Γιατί κάποιοι αποφαίνονται περί νομικών θεμάτων χωρίς να έχουν ψάξει καθόλου μια υπόθεση, όπως στην περίπτωση του Κουφοντίνα, και αρκούνται στις δικαιολογίες και τα αφηγήματα της κυβέρνησης.

Χρειάζεται να θυμηθούμε

Όταν κάποιος θέλει να καταδικάσει την τρομοκρατία, είναι απαραίτητο να γνωρίζει και το πλαίσιο που την γέννησε. Δεν είναι πάντα μερικοί τρελοί που παίρνουν τα όπλα. Είναι τόσο εύκολο να τα αποδίδουμε όλα στα ψυχικά νοσήματα. Η 17Ν ήταν μια οργάνωση που γεννήθηκε μέσα σε συγκεκριμένες συνθήκες, σε μια κοινωνία που έβραζε, στη μεταπολίτευση. Στη Χούντα για άλλη μια φορά ο λαός επαναστάτησε, και μετά το τέλος της περίμενε κάτι καλύτερο, και από την Δεξιά, και από την Αριστερά. Κάποιοι ριζοσπαστικοποιήθηκαν τότε, οργίστηκαν απέναντι στην Αριστερά που στα μάτια τους συνθηκολόγησε για άλλη μια φορά, και το τράβηξαν στα άκρα.

Η 17Ν είχε πολύ συγκεκριμένους στόχους. Χτύπησε πολύ συγκεκριμένα πράγματα, για πολύ συγκεκριμένους λόγους. Π.χ. Εκδικήθηκε βιομήχανους, εφοπλιστές και επιχειρηματίες, οι οποίοι δεν φρόντιζαν την ασφάλεια των εργατών τους, με συνέπεια στα χρόνια που έδρασε η 17Ν και σκότωσε 23 ανθρώπους να έχουν σκοτωθεί πάνω από 3.500 εργάτες σε εργατικά ατυχήματα. Στην περίπτωση π.χ. των μεταλλείων Χαλκιδικής, δεν φρόντιζαν καθόλου για στοιχειώδη μέτρα εργασίας των μεταλλωρύχων, με συνέπεια να πεθαίνουν σαν τα κοτόπουλα ή να μένουν ανάπηροι. Πράγματα που τώρα θεωρούμε δεδομένα σε ό,τι αφορά την εργασιακή ασφάλεια, δεν ήταν πάντα έτσι.

Για το λόγο αυτό, η 17Ν δρούσε ανενόχλητη, όχι γιατί η αστυνομία δεν μπορούσε να την συλλάβει, αλλά γιατί στα μάτια του κόσμου ό,τι έκανε, ήταν δικαιολογημένο, και στην στήριζε (με εξαίρεση τον θάνατο του Θ. Αξαρλιάν, που δεν ήταν στόχος, αλλά βρέθηκε την λάθος στιγμή σε λάθος μέρος). Η αποδοχή της δράσης της 17Ν ήταν σε ποσοστά άνω του 20% του πληθυσμού. Ένα τεράστιο ποσοστό, άνω του 30% ήταν αναποφάσιστοι και δεν την καταδίκαζαν, με συνέπεια η πλειονότητα του πληθυσμού να μην αντιστέκεται στο φαινόμενο. Το αντίθετο μάλιστα. Πολλοί βοηθούσαν την οργάνωση, προστατεύοντας τα μέλη της, βοηθώντας ακόμα και οικονομικά, αρνούμενοι να δώσουν πληροφορίες για τη δράση της. Χαρακτηριστικά, η 17Ν εκτέλεσε 4 αξιωματούχους των ΗΠΑ, και τα μέλη της 17Ν επικηρύχθηκαν από τις ίδιες τις ΗΠΑ. Όποιος έδινε πληροφορίες θα μπορούσε να λάβει 5 εκατομμύρια δολάρια*! Κανένας απ' όσους ήταν στην οργάνωση δεν το έκανε, και πρέπει να πούμε ότι ήταν πολλοί. Η 17Ν είχε ένα δίκτυο ανθρώπων σε όλη την Ελλάδα. Δεν ξέρουμε πόσοι ήταν ακριβώς, αλλά σίγουρα δεκάδες ήταν οι ενεργοί, ενώ δεκάδες άλλοι έφυγαν ή ήταν ανενεργοί. Ακόμα κι ο απλός κόσμος που θα μπορούσε να δώσει πληροφορίες, δεν το έκανε. Ο Κουφοντίνας στο βιβλίο του “Γεννήθηκα 17Ν” αναφέρει περιστατικό σε ένα καφενείο, όπου ο μαγαζάτορας τους προειδοποίησε να μη μιλάνε για να μην τους ακούσει απόστρατος υψηλόβαθμος αξιωματικός που βρισκόταν στο κατάστημα. Η 17Ν είχε “μεθύσει” από την αποδοχή του κόσμου, και είχε αρχίσει να πιστεύει ότι είναι αήτητη. Έδρασε για 27 ολόκληρα χρόνια! Αυτό δεν είναι κάτι που συμβαίνει τυχαία. Η 17Ν ήξερε πως να εκτονώνει την οργή του κόσμου. Πολλοί γελούσαν με τις βόμβες που έριχνε τότε η 17Ν, όπως π.χ. στις βομβιστικές επιθέσεις στις Εφορίες, και σε αυτές τις περιπτώσεις έλεγαν μάλιστα “και καλά τους έκαναν” γιατί ένιωθαν πως η Εφορία τους έκλεβε.

Την περίοδο της δράσης της 17Ν, πολλοί την πλήρωσαν, για τα οικονομικά σκάνδαλα και την διαφθορά. Π.χ. το σκάνδαλο Κοσκωτά το πλήρωσε ο Μπακογιάννης. Υπήρχε εισαγγελική έκθεση που τον ενέπλεκε στο σκάνδαλο**, που κατέληγε ότι ο Μπακογιάννης εμφανίστηκε ως βασικός μέτοχος του εκδοτικού ομίλου του Κοσκωτά, με δικό του κεφάλαιο – ενώ το κεφάλαιο στην ουσία του το είχε δώσει ο ίδιος ο Κοσκωτάς μέσω της τράπεζάς του. Το πόρισμα αυτό με κάποιον τρόπο έφτασε στα χέρια της 17Ν. Χρειάζεται να θυμηθούμε την εποχή εκείνη, που το σκάνδαλο Κοσκωτά έριξε την κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, και να θυμηθούμε πόσο μπουχτισμένος ήταν ο κόσμος, πόσο οργιζόταν για τη διαφθορά και από το γεγονός ότι η κυβέρνηση Παπανδρέου δεν έκανε αυτά που υποσχόταν, όπως π.χ. στην περίπτωση των στρατιωτικών βάσεων των ΗΠΑ και τη συμμαχία στα πλαίσια του ΝΑΤΟ. Πορείες γίνονταν ξανά και ξανά γι' αυτό το θέμα με το κλασικό σύνθημα “έξω οι βάσεις και τα πυρηνικά”.

Χρειάζεται να τα θυμηθούμε όλα αυτά, γιατί συμβαίνουν με ανάλογο τρόπο σήμερα. Η κυβέρνηση πρέπει να ανοίξει τα μάτια της και τα αυτιά της και να αντιληφθεί ότι οι συνθήκες σήμερα είναι εκρηκτικές, η πίεση, λόγω της πανδημίας και των ατυχών χειρισμών της επί αυτής, έχει χτυπήσει τον κόσμο σε κάθε επίπεδο, οικονομικό, κοινωνικό, ψυχολογικό, και ότι η χώρα είναι ένα καζάνι που βράζει. Μια σπίθα θέλει για να πάρει το φυτίλι φωτιά και να σκάσει η βόμβα. Αν ο Κουφοντίνας πεθάνει, θα ηρωοποιηθεί – και τότε πολλοί θα θελήσουν να τον μιμηθούν, και να κάνουν ό,τι έκανε εκείνος κάποτε, για να εκτονώσουν την οργή τους. Αν η κυβέρνηση θέλει να το σταματήσει αυτό, αν θέλει να σταματήσει την βία, πρέπει να αφουγκραστεί την οργή του κόσμου, και να ικανοποιήσει τα δίκαια αιτήματά του.

Υ.Γ.* Βροχή επικηρύξεων υπήρξε σε διάφορες φάσεις. Αλλά καμία πραγματική πληροφορία δεν δόθηκε τελικά, αν και πολλοί προσπάθησαν να κερδίσουν τα χρήματα δίνοντας ψεύτικες πληροφορίες. Αν δεν είχε τραυματιστεί ο Σάββας Ξηρός από βόμβα στις 29 Ιουνίου 2002 μπορεί η έκβαση της υπόθεσης της εξάρθρωσης της 17Ν να ήταν τελείως διαφορετική. Περισσότερα για την εξάρθρωση θα βρείτε κι εδώ.

**(του Εισαγγελέα Εφετών Ευθυμιάδη, αρ. 264 της 1η Ιουνίου 1989-αναφορά στα Πρακτικά της Βουλής εδώ) και σχετικό άρθρο εδώ.