Μανώλης Ρασούλης (1945-2011)

Τον Μανώλη Ρασούλη τον γνώρισα στη Θεσσαλονίκη τον Νοέμβριο του 1996, στα στούντιο της τηλεόρασης της ΕΤ3, όπου είχε δεχθεί να επισκεφθεί ως προσκεκλημένος της παραγωγού Λίλυς Μπάνου την εκπομπή "Επί Παντός", το μεσημεριανό μαγκαζίνο του καναλιού.

Ήμουν 20 χρονών, φοιτήτρια Δημοσιογραφίας του ΑΠΘ. Του ζήτησα να μας δώσει μια συνέντευξη για την φοιτητική εφημερίδα "Ανεύθυνος Τύπος" και δέχθηκε. Η χαρά μου ήταν μεγάλη γιατί δεν περίμενα την ανταπόκριση αυτή! Την συνέντευξή του, που δημοσιεύθηκε (με πολλά τυπογραφικά λάθη είναι η αλήθεια) στο τεύχος 3 του Δεκεμβρίου 1996 του "Ανεύθυνου" (που μπορείτε να δείτε και εδώ σε pdf) δημοσιεύω σήμερα εδώ μετά την είδηση του θανάτου του, που με λυπεί από τη μια, από την άλλη όμως χαίρομαι γιατί εκεί που πάει, τώρα θα βρει τον πολυαγαπημένο του δάσκαλο Osho (Bhagwan Shree Rajneesh).

Ο Ρασούλης ήταν ένας από τους ανθρώπους που έβλεπε μακριά και σε βάθος- ένας "ανοιχτομάτης, όχι ένας αυγουλομάτης"- με πολιτικές θέσεις αντισυμβατικές, με συνέπεια κάποιοι να τον θεωρούν γραφικό, επειδή επέμενε στην πνευματικότητα του ανθρώπου σε μια εποχή υλιστική, ωχ-αδερφιστική και εν τέλει, όπως τώρα αποδεικνύεται, ισοπεδωτική για την κοινωνία μας. Οι στίχοι του έχουν μιλήσει σε τόσες ψυχές Ελλήνων, ακριβώς γι' αυτό, για την ειλικρίνεια, την τόλμη και την αγάπη που έτρεφε για τους ανθρώπους. Να μια δήλωσή του, που είναι και σήμερα επίκαιρη- όπου σε λίγες λέξεις φαίνεται πόσο καθαρά και ασυμβίβαστα σκεφτόταν:

"Βρισκόμαστε στην στιγμή αυτή την άχαρη, που ο καθένας κοιτάζει το τομάρι του, και βάση αυτού, οι ανεξέλεγκτοι από πάνω και οι αχαρακτήριστοι, ασκούν

μια πολιτική που είναι εντελώς καταστροφική... " (σχολιασμός της κυβέρνησης Σημίτη).

Περισσότερα για εκείνον και το έργο του μπορείτε να διαβάσετε εδώ και εδώ. Ακολουθεί όλη η συνέντευξη.

Μανώλης Ρασούλης

Ο αχθοφόρος της γύρης

"Έλληνας" και αυτός, όμως όχι και τόσο περήφανος για τα κατορθώματα των Νεοελλήνων αφ' εαυτών. Άλλωστε, η "πιο γλυκιά πατρίδα είναι η καρδιά". Ο 'Ανεύθυνος Τύπος' πήρε την πρώτη του τιμητική συνέντευξη από τον στιχουργό-ιχνηλάτη Μανώλη Ρασούλη, ο οποίος μας τίμησε δεόντως με την συνέπειά του στο ραντεβού μας.

Α.Τ. Τι γνώμη έχετε για τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί η Πολιτιστική Πρωτεύουσα;

Μ.Ρ. Έγινε μια έρευνα, και το 76% των Θεσσαλονικιών απαντά ότι η Πολιτιστική Πρωτεύουσα θα αποτύχει, ότι δεν είναι έτοιμη η Θεσσαλονίκη, πράγματα τα οποία τα έλεγα εγώ εδώ και τέσσερα χρόνια, διότι βλέπω ότι δεν υπάρχει κανένα συγκροτημένο όραμα, που να δημιουργεί μια συγκεκριμένη δράση... Η Πολιτιστική Πρωτεύουσα θα έπρεπε να κάνει αυτό το πράγμα, έναν σχεδιασμό των πραγμάτων, να αναδείξει σημεία, να προβάλει φιγούρες, ανεπαίσθητες λεπτομέρειες. Αλλά είναι άνθρωποι άρτσι-μπούρτσι και λουλές.

Α.Τ. Είναι λοιπόν θέμα οράματος;

Μ.Ρ. Όταν δεν υπάρχει όραμα είσαι ένα γραφειοκρατικό Ρόμποκοπ, ένας καριερίστας, ένας που αναλαμβάνει απλά μια ειδικότητα και την διεκπεραιώνει. Το όραμα σε διευρύνει, σε πάει στην θρησκευτικότητα, στην βαθύτερη επικοινωνία. Π.χ. προχθές είπα "αυτονομία στη Μακεδονία" - είναι ένα ρίσκο. Λέω τώρα, ή ταν ή επί τας. Αλλά εκείνη τη στιγμή, την ώρα που το 'λεγα, καιγόμουνα. Αυτή τη φωτιά, άμα δεν τη νιώθεις, να σε καίει, να σε πυρακτώνει, και ορισμένες φορές να σε αφανίζει, δεν έχει νόημα.

Α.Τ. Αυτό δεν αντίκειται στην σημερινή κρατούσα ιδεολογία;

Μ.Ρ. Η κοινωνία έχει ανάγκη να στυλιζάρει κάποια πράγματα, για να μπορεί να διεκπεραιώνει διάφορες διαδικασίες, δηλαδή να προσπαθεί να περάσει μέσα στην κοινή γνώμη κάποια κλισέ, καταναλωτικά, ιδεολογικά. Τώρα, ας πούμε, το κύριο μέλημα του κατεστημένου είναι να περάσει μια ιδεολογία που θέλει να δείξει στους άλλους ότι δεν υπάρχει ιδεολογία. Αλλά όταν σου λένε "δεν υπάρχει ιδεολογία", αυτό είναι πάλι μια ιδεολογία! Λοιπόν, αυτή είναι η πλαστικοποίηση της φυσικότητας των ανθρώπων, για να μπούνε μέσα στο πλαίσιο το κοινωνικό και στην έννοια της παραγωγής.

Α.Τ. Ο ρόλος του καλλιτέχνη;

Μ.Ρ. Ο καλλιτέχνης είναι ένας δίαυλος. Είναι ένας ρόλος που προσπαθούμε να τον κάνουμε

εποικοδομητικό. Γιατί υπάρχει και ρόλος που καθρεφτίζεσαι στον καθρέφτη και γίνεσαι υποχείριο του ρόλου. Και είναι πολύ άσχημο. Έχω δει πολλούς τέτοιους αριβίστες και ανόητους, η Ελλάδα βρίθει ανοήτων. Η Ελλάδα είναι ασχημάτιστη, στην προσπάθειά της να αναπτυχθεί χωρίς να έχει αστική εμπειρία με την ολοκληρωμένη έννοια. Θα σχηματιστεί μέσα σε μια πιο διευρυμένη υπέρβαση των Βαλκανίων, δηλαδή άμα είμαστε σ' ένα μπλοκ μέσα, στην Ευρώπη ας πούμε, ή στην προσπάθειά μας να είμαστε στο διεθνές παιχνίδι, να μην είμαστε ουραγοί όπως είμαστε τώρα, να μην παίζουμε κανένα ρόλο στην παγκοσμιότητα.

Α.Τ. Αυτό το "δε βαριέσαι ρε αδερφε", είναι η φιλοσοφία του 'Ελληνα. Γι' αυτο όλα λιμνάζουν;

Μ.Ρ. Αυτό, που μπορεί να το πεις μια-δυο φορές, αλλά όχι να σου γίνει δεύτερη φύση. Η φιλοσοφία της χώρας, αυτό το "ωχ αδερφέ", περνάει σε μια υστερία - η Ελλάδα είναι ο περιούσιος λαός, ζήτω ο Μέγας Αλέξανδρος, πάρτε όπλα, οι Τούρκοι μας καίνε, εμείς είμαστε οι καλοί, οι άλλοι είναι οι κακοί.

Α.Τ. Τόσα όπλα, τι θα τα κάνουμε; (γέλια)

Μ.Ρ. Δεν μπορώ να καταλάβω τι θα τα κάνουμε αυτά τα όπλα. Δηλαδή η Ελλάδα θα μπορούσε να είναι μια ειρηνική χώρα, της φιλοσοφίας, της έρευνας και της διπλωματίας.

Α.Τ. Τα χρειαζόμαστε, τελικά;

Μ.Ρ. Αυτό είναι μια μπλόφα, ενός σκληρού πυρήνα που ξεκινάει από την Πελοπόννησο. Οι

Πελοποννήσιοι είναι από την αρχαιότητα πολεμοχαρείς. Εκεί γεννήθηκε το πατριαρχικό σύστημα, στις Μυκήνες και στο Άργος. Γι' αυτό είπα προχθές και στην Κανέλλη, στην τηλεόραση, ότι η Ιλιάδα είναι ένα ελεεινό βιβλίο, που όχι δεν πρέπει να διδάσκεται, αλλά τουλάχιστον δεν πρέπει να είναι η επίσημη γραμμή του Υπουργείου.

Α.Τ. Και η μητριαρχία είναι εντελώς ξεχασμένη...

Μ.Ρ. Δεν αναφέρουν πουθενά ότι υπήρξε. Αλλά μπορούμε να ερευνήσουμε πιο ψύχραιμα ότι υπήρχε ένα άλλο στάτους πριν από την πατριαρχία.

Α.Τ. Τι κερδίζουμε από την γνώση της ύπαρξης αυτού του πρώην στάτους;

Μ.Ρ. Μια σφαιρική γνώση των πραγμάτων, για να μην είμαστε στην στενωπό. Γιατί όταν δεν ξέρουμε καλά, βγαίνουν διάφορα "καρούμπαλα". Και έτσι, καταλήγουμε σε συμπεράσματα, ότι πολύ δίκαια αγοράζουμε τα όπλα, και πολύ λογικά, και όλα μας επιτρέπουν να κάνουμε αυτές τις αγορές, οι οποίες καταστρέφουν όλες τις προϋποθέσεις. Αν ξεφτιλιστεί η Θεσσαλονίκη ενόψει '97, τι να τα κάνουμε τώρα τρία μνημεία - και η Αθήνα θέλει αυτό, να ξεφτιλιστεί η Θεσσαλονίκη. Υπάρχει ένας κομπλεξικός ανταγωνισμός που δεν θέλει να αφήσει την Θεσσαλονίκη να γίνει Πρωτεύουσα των Βαλκανίων. Θέλουν να είναι αυτοί λίκνο της Δημοκρατίας, της γεροντοκρατίας και της εξουσιομανίας.

Α.Τ. Ψάχνετε καθόλου τα καινούρια συγκροτήματα, τα γνωρίζετε;

Μ.Ρ. Όχι, μόνο ο Αγγελάκας είναι πολύ φίλος μου, και μ' αυτόν συζητάω. Νομίζω ότι είναι ο

καλύτερος, γιατί ερευνά. Τα άλλα παιδιά, δεν ξέρω - στην πίεση εκλαμβάνεις πολλά πράγματα. Αλλά αυτό μετά πρέπει να το οργανώσεις, να το κάνεις διανοητικά κατανοητό, να το βάλεις στον κοινωνικό κορμό, να δοκιμαστεί, μέσα από τις εμπειρίες των ανθρώπων, διότι το να παίζεις, να παίζεις τραγούδια, και να αφήνεις μετέωρη την νεολαία... Και μετά τι γίνεται; Είναι κάτι το μετέωρο, το γοητευτικό, αλλά μετέωρο. Πρέπει να το προσγειώσεις. Αυτό που έκανε ο Ραζνίς, φερειπείν. Έκανε ένα κίνημα που περιείχε όλα αυτά, αλλά ήταν και οργανωμένο, και σου έδινε ένα νόημα δραστηριότητας, ένα στόχο, ένα όραμα το οποίο όμως το πραγματώνεις. Και βγάζεις συμπεράσματα μέσα από την ίδια σου τη δραστηριότητα. Ε, αυτό προσπαθώ εγώ. Προσωπικά, το κατάλαβα και από τον Ραζνίς, το κατάλαβα και από την εμπειρία μέσα από τα πολιτικά κόμματα, ότι χρειάζεται τώρα ένα άλλο κίνημα, ένα άλλο ρεύμα, οργανωμένο, όμως, μπολσεβίκικα οργανωμένο, που να παρεμβαίνει. Να είναι θρησκευτικό, δηλαδή κατά βάση να είναι ο διαλογισμός, η επικοινωνία, η κάθαρση, και παράλληλα να μαθαίνεις τους αρχαίους.

Α.Τ. Μα σε καμία πολιτική κίνηση δεν υπάρχει αυτό το υπόβαθρο. Ακόμη και στις επαναστατικές κινήσεις. Πιστεύω ότι για να αλλάξεις τον κόσμο, πρέπει να αλλάξεις πρώτα εσύ ο ίδιος - το μέσα σου.

Μ.Ρ. Τώρα το λέμε αυτό το πράγμα, γιατί τώρα είναι η εποχή που μυρίζει αυτό, δηλαδή έχει

αναδυθεί μέσα από χιλιάδες θυσίες, προσπάθειες, αποτυχίες, και λοιπά, τώρα είναι ακριβώς το οριακό στίγμα για την ανθρωπότητα. Ή ταν ή επί τας. Ή θα χαθεί το ανθρώπινο είδος, ή θα κάνουμε ένα άλμα ποιοτικό. Και είναι πολύ γοητευτικό που βρισκόμαστε σ' αυτή τη φοβερή εποχή.

Α.Τ. Αυτό το ποιοτικό άλμα, το αντιλαμβάνονται όμως όλοι; Γιατί άλλοι βλέπουν την ποιότητα στον "πολιτισμό", στον "εκσυγχρονισμό", και λοιπά.

Μ.Ρ. Όχι, δεν το αντιλαμβάνονται όλοι, γιατί μόλις πάει ο άνθρωπος να μπει μέσα στην υπέρβαση, καίγεται. Αυτός έχει συνηθίσεις σε μια καθημερινότητα, σε μια επανάληψη, που έχει κι αυτό μια γοητεία, το ότι οι κυρίες ασχολούνται με την ούγια των υφασμάτων που βγάζουν τα καινούρια Υβ Σαιν Λοράν.

Α.Τ. Ο πολύς κόσμος δεν γνωρίζει ότι ασχολείστε και με την συγγραφή. Το τελευταίο σας βιβλίο, το "Κνωσώντας την Αλήθεια", τι περιεχόμενο έχει;

Μ.Ρ. Είναι μια σύμπτυξη της όλης φιλοσοφίας και της κρητο-κεντρικής κοινωνικής και η προσωπική μου προσπάθεια, να είμαι σε μια ετοιμότητα, για να δω να ολοκληρώνεται η δουλειά μου. Νομίζω, στις 31 Δεκέμβρη του 1999, κλείνει ο κύκλος, ο δημιουργικός, με την έννοια της επικοινωνίας, με τα γραψίματα, τις φόρμες... Από κει και πέρα, η μεγάλη πυραμίδα θα μας δείξει, μετά το 2000. Προσπάθησα να είμαι σε μια ετοιμότητα, να κυνηγάω την μπάλα, κι εσείς οι καινούριοι να το καταλάβετε αυτό, να μην κάθεστε στα γραφεία σας και σας έρχονται από τα παράθυρα οι ειδήσεις και τα λοιπά, να πηγαίνετε στην πηγή του γεγονότος. Υπάρχει το ιδεώδες, που με την καθαρότητά σου και την παιδικότητά σου πας - και στο δρόμο προσπαθούν να σε διαφθείρουνε, να σε δελεάσουνε, να σε κάψουνε. Είναι κίνδυνοι εξωτερικοί αυτοί, αλλά είναι και πόλεμος. Πόλεμος με τα μέσα μας, πως μεταχειριζόμαστε την προσωπική μας ελευθερία, σε μια κοινωνία που μπορεί ο άλλος να βιώσει τα φαινόμενα της ζωής, να αποστάξει, να βγάλει ένα τελικό συμπέρασμα, έσχατο, κορυφαίο. Η αντιδικία αυτή του ατόμου, της προσωπικότητας με τη συλλογικότητα, η ατραπός αυτή, είναι σημαντική για μένα, ιδιαίτερα σ' αυτή την εποχή που ζούμε, που είναι οριακή για το ανθρώπινο γένος.

Α.Τ. Τελικά ο δημοσιογράφος ταλαιπωρεί τον καλλιτέχνη, ο καλλιτέχνης τον Δημοσιογράφο, ή αν υπάρξει σωστή συνεργασία, ωφελούνται και οι δυο;

Μ.Ρ. Εξαρτάται, αν ο δημοσιογράφος είναι ρουτίνας, και σε βάζει να λες τα ίδια και τα ίδια, ή

αν προσπαθεί να εμβαθύνει στην προσωπικότητα του φιλοξενούμενου και στην μοναδικότητά του, και δεν προσπαθεί να τον καπελώσει, όπως είναι η σχολή της Κανέλλη, που κάνει την ερώτηση και απαντάει μόνη της - είναι οξυδερκής βέβαια, αλλά το μυαλό της τρέχει πιο μπροστά από τον εαυτό της, σαν τον Βέλτσο και αυτή. Βασικό είναι να ξέρεις ποια είναι η δουλειά σου, και να την υπηρετείς - εάν δεν σ' αρέσει, γίνε ψαράς, βγάζε μήλα, κάνε κάτι άλλο...

Α.Τ. Ο καλλιτέχνης έχει κάποια δύναμη. Να ανοίξει, δηλαδή, τα μάτια του κόσμου. Συμφωνείτε;

Μ.Ρ. Υπάρχει κάποια δύναμη, αλλά και μια φριχτή αδυναμία. Ο εγωισμός. Στους καλλιτέχνες,

φουσκώνει το παγόνι μέσα.

Α.Τ. Αν υποθέσουμε ότι τον ξεπερνάς αυτόν τον σκόπελο του εγωισμού, υπάρουν πάλι κίνδυνοι, να σε θεωρήσουν σταυροφόρο, και να πούνε, α, τον τρελό...

Μ.Ρ. Ο σταυροφόρος κάνει άλλη δουλειά, και ο ιχνηλάτης άλλη δουλειά, κοιτάζει, παρατηρεί τι συμβαίνει, αν υπάρχει καπνός στο βάθος, βάζει το αυτί κάτω στο έδαφος και αφουγκράζεται, και μετά λέει "από δω, είναι καλύτερα να πάμε". Αυτή είναι η δουλειά μου, να πηγαίνω πιο μπροστά, να ξαναγυρίζω πίσω, και να λέω, νομίζω ότι... "αυτό". Αυτό που ζητάω από την ελληνική κοινωνία και δεν έχει την υπομονή και τη σύνεση για να καταλάβει, ότι μια κοινωνία χρειάζεται απελπιστικά τους ιχνηλάτες - νομίζει ότι χρειάζεται μόνο τους κρεοπώληδες... Έχουμε σώμα, έχουμε φλέβες, έχουμε λέμφους, έχουμε ένα σωρό πράγματα, αλλά όλες αυτές οι βαθμίδες διεργασίας είναι που διυλίζουνε κάτι που λέγεται πνεύμα, ψυχή. Η ειδικότητα των παπάδων είναι να λένε "α! περί ψυχής εμείς είμαστε το γραφείο". Εμείς οι καλλιτέχνες είμαστε κάπου εκεί ανάμεσα σ' αυτά, είμαστε ο Μπάμπης ο Φλου, δηλαδή δεν καταλαβαίνει ο μέσος πολίτης τι ρόλο παίζω εγώ. Μπορεί να καταλάβει την στιγμή που τον ψυχαγωγώ, και την επόμενη στιγμή να έχει ξεχάσει, να πει "α, τι είναι αυτός". Πάντα έχω μια τέτοια αίσθηση, ότι εγώ είμαι στον αέρα, ένας άνθρωπος που ναι μεν είμαι επώνυμος, αλλά δεν έχουν καταλάβει τι είμαι, αν έχω μια ωφέλεια στην κοινωνία. Και κάποια στιγμή με κρίνουνε από το πόσα φράγκα έχω στην τράπεζα, και διάφορα τέτοια.

Α.Τ. Ο Καλλιτέχνης αποτελεί δηλαδή μια γραφική φιγούρα;

Μ.Ρ. Ναι, γιατί είμαστε ανάμεσα στην θρησκεία και στην διαδικασία παραγωγής. Είμαστε ένα είδος ντελάλη, ένα είδος εξάγγελου, κουβαλάμε τη γύρη, και την πάμε γύρω-γύρω. Αχθοφόροι της γύρης. Η Ελλάδα γενικώς έχει ένα πράγμα το οποίο είναι ακατέργαστο, ξαφνικά αλλάζει απόψεις, αλλάζει συναισθήματα, τη μια σ' ανεβάζει, την άλλη σου δίνει μια, τη μια στιγμή γίνεται λαός και τρέχει στα βουνά, αντάρτικο, και σκοτώνονται, και την άλλη "πάμε στο Καζίνο", στις Ρωσίδες, στον καναπέ, και αποχαυνώνονται. Δεν έχουν έναν μέσο όρο, και στα βουνά να έχουν λεπτότητα, και στον καναπέ να έχουν ετοιμότητα. Και γι' αυτό καμιά φορά βγαίνω κι εγώ στην τηλεόραση. Ας πούμε χθες στο "Επί Παντός" (σημ. εκπομπή στην ΕΤ3) δεν ήταν ανάγκη να βγω, ήθελα όμως να δείξω ότι και στην πολυθρόνα κάθομαι, άμα λάχει όμως και στον Πηλιορείτη απάνω με τα μπαζούκας ανεβαίνω, αν είναι κάτι που πρέπει να διευθετηθεί. Βρισκόμαστε στην στιγμή αυτή την άχαρη, που ο καθένας κοιτάζει το τομάρι του, και βάση αυτού, οι ανεξέλεγκτοι από πάνω και οι αχαρακτήριστοι, ασκούν

μια πολιτική που είναι εντελώς καταστροφική. Δέκα τρις να δώσουν για όπλα, είναι έγκλημα. Παρότι υποστηρίζω την κυβέρνηση Σημίτη, και την υποστήριξα πριν υποστηρίξει και αυτός τον εαυτό του, έστειλα ένα άρθρο στο Έθνος τότε που ήταν στην Πάτμο ο Παπανδρέου.

Α.Τ. Σαν μια υποστήριξη λύσης πολιτικής, όχι κομματικής;

Μ.Ρ. Σαν μια περαστική πολιτική λύση, που θα δημιουργήσει μια προϋπόθεση για να κρυσταλλωθούνε κάποιες προτάσεις και κατευθύνσεις για το μέλλον. Και μια κατεύθυνση είναι κι αυτή που εκφράζω εγώ. Δηλαδή να γίνει η χώρα, ομοσπονδία. Όπως είναι η Αγγλία, όπως είναι η Ισπανία, όπως είναι η Γερμανία.

Α.Τ. Δηλαδή να έχουμε μια Μακεδονία, μια Πελοπόννησο, μια Αττική;

Μ.Ρ. Φυσικά, έτσι συσπειρώνεται η περιοχή, αναλαμβάνει ευθύνες για τον εαυτό της και δεν

υπάρχει αυτός ο υδροκεφαλισμός του κέντρου των πέντε εκατομμυρίων σε μια πόλη, σε έναν πληθυσμό δέκα εκατομμυρίων. Τα πράγματα εξισορροπούν, ανεβαίνει η χώρα, σφύζει, γίνεται πιο σφριγηλή.

Α.Τ. Σας ευχαριστώ

Μ.Ρ. Κι εγώ

Αναστασία Μπαρτζουλιάνου, για τον "Ανεύθυνο Τύπο"

Τεύχος 3, Δεκέμβριος 1996,

έκδοση των φοιτητών του Τμήματος Δημοσιογραφίας και ΜΜΕ του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης

Ο Ρομπέν των Πληροφοριών

Τώρα που εκδίδεται ο Assange στην Σουηδία είναι μια ευκαιρία να ρίξουμε μια ματιά στο παρελθόν του θρύλου των Wikileaks.

Julian Assange

Ήρωας ή βιαστής;

16 Δεκεμβρίου 2010: ο Αυστραλός Julian Assange αφήνεται ελεύθερος στη Βρετανία με εγγύηση 240.000 λιρών. Ο υπόλοιπος κόσμος αναρωτιέται αν ο θρύλος του Διαδικτύου είναι – ή όχι; - υπεύθυνος, εκτός από τη διαρροή χιλιάδων διπλωματικών εγγράφων στη δημοσιότητα, και για μια σειρά από σεξουαλικές παραβάσεις εναντίον δυο γυναικών. Επαναστάτης ή βιαστής; Όποια και αν είναι η απάντηση, και στις δυο περιπτώσεις, έχουμε να κάνουμε με μια άκρως ενδιαφέρουσα – αν και ολοφάνερα παραβατική προσωπικότητα. Το παρελθόν του αποδεικνύει αφενός μεν τον ιδεαλισμό του, αφετέρου δε την τάση του να κινείται στα όρια της νομιμότητας.

Ολόκληρο το όνομά του είναι Julian Paul Assange και γεννήθηκε στις 2 Ιουλίου 1971 στο Townsville μια πόλη που βρίσκεται στη Βοριοανατολική ακτή της Αυστραλίας. Ο Julian μεγάλωσε με την μητέρα του Christine και τον πατριό του, Brett Assange, έναν θεατρικό σκηνοθέτη, σύμφωνα με τα λεγόμενα του οποίου ο Julian από μικρός είχε «ένα έντονο αίσθημα του σωστού και του λάθους» και την τάση να υπερασπίζεται τους αδύναμους. Ο Assange ποτέ δεν είχε ήρεμη οικογενειακή ζωή. Στα 28 του χρόνια απέκτησε έναν γιο, τον Daniel, για την κηδεμονία του οποίου πάλευε με την μητέρα του αγοριού για 10 ολόκληρα χρόνια! Αυτή η ιστορία μοιάζει να τον κυνηγά από παδί: η μητέρα του πήρε διαζύγιο από τον Brett Assange, ξαναπαντρεύτηκε το 1979 με έναν μουσικό και ξαναχώρισε μέσα σε 3 χρόνια. Ο ανήλικος Julian αναγκάστηκε να μετακομίσει δεκάδες φορές καθώς η μητέρα του κρυβόταν από τον δεύτερο άντρα της στη διάρκεια της πεντάχρονης δικαστικής αναμέτρησής τους για την κηδεμονία του ετεροθαλούς αδελφού του Julian. Το αποτέλεσμα όλης αυτής της πάλης που κράτησε μια ζωή ήταν η ίδρυση του ακτιβιστικού γκρουπ Parent Inquiry Into Child Protection, από τον Assange και την μητέρα του- μια προσπάθεια δημιουργίας μιας δημόσιας βάσης δεδομένων από νομικά αρχεία που αφορούν την κηδεμονία και είναι αλλιώς απροσπέλαστα στους Αυστραλούς πολίτες.

Φαίνεται πως το έχει η μοίρα του Assange να είναι φυγάς από μικρός: στα 16 του ήταν ήδη χάκερ (με το ψευδώνυμο ‘Mendax’) και στα 20 του η αστυνομία πραγματοποίησε επιδρομή στο σπίτι του επειδή φερόταν να έχει αποκτήσει πρόσβαση μέσω μόντεμ σε υπολογιστές που ανήκαν σε ένα πανεπιστήμιο της Αυστραλίας, στην Καναδική Εταιρία Τηλεπικοινωνιών Nortel και σε άλλες οργανώσεις. Το 1992 ομολόγησε την ενοχή του σε 24 κατηγορίες για πειρατεία και αφέθηκε ελεύθερος με εγγύηση λόγω καλής συμπεριφοράς μετά την επιβολή ενός προστίμου 2100 δολαρίων Αυστραλίας. Ο εισαγγελέας δήλωσε ότι: "απλώς δεν υπάρχει απόδειξη ότι συνέβη κάτι άλλο εκτός από ένα είδος ευφυούς περιέργειας και από την ευχαρίστηση να είναι σε θέση να ‘σερφάρει’». Λόγω του παρελθόντος του Assange, και της ανάμιξής στου στην συγγραφή του βιβλίου «Underground: Tales of Hacking, Madness and Obsession on the Electronic Frontier» (1997), υπάρχει ακόμη και σήμερα η παρανόηση ότι οι πληροφορίες που αποκαλύπτει το Wikileaks είναι αποτέλεσμα δουλειάς των χάκερ ή ότι ο ίδιος εξακολουθεί να είναι χάκερ. Όμως το Wikileaks απλά δημοσιεύει πληροφορίες τις οποίες δέχεται από γνώστες (insiders), οι οποίοι και κάνουν αρχικά τη διαρροή και στη συνέχεια παραδίδει αυτές τις πληροφορίες στα παραδοσιακά δημοσιογραφικά μέσα. Στην περίπτωση των διπλωματικών εγγράφων την διαρροή πραγματοποίησε ο 23χρονος στρατιώτης Bradley Manning, αναλυτής πληροφοριών, ο οποίος έχει συλληφθεί και κρατείται σε απομόνωση στη φυλακή του Σώματος Πεζοναυτών στο Quantico της Βιρτζίνια από τις 29 Ιουλίου 2010 – την ιστορία του οποίου αξίζει να αναζητήσετε.

Το έργο του Assange σε ό,τι αφορά την την δημόσια χρήση και εξάπλωση του ίντερνετ είναι πολυποίκιλο. Από το 1993 ασχολήθηκε με την ίδρυση του πρώτου δημόσιου παροχέα υπηρεσιών διαδικτύου στην Αυστραλία, με το όνομα Suburbia Public Access Network. Από το 1994 ξεκίνησε να εργάζεται ως προγραμματιστής και developer ελεύθερου software. Μεταξύ άλλων, συνέβαλε στην δημιουργία του software NNTPCache για τους χρήστες του Usenet, του Surfraw, που είναι μια γραμμή εργαλείων ενός interface για μηχανές αναζήτησης του διαδικτύου και του Strobe, ενός scanner ανοιχτού κώδικα. Βοήθησε στην εξέλιξη του PostgreSQL project και στην ανακάλυψη του Rubberhose, ενός συστήματος άρνησης κρυπτογράφησης που λειτουργεί σε πλατφόρμα Linux. To σύστημα αυτό ήθελε να γίνει «ένα εργαλείο για όσους εργάζονται στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, οι οποίοι χρειάζονται να προστατεύσουν ευαίσθητα δεδομένα». Παρόλη την ευφυία του, ο Assange δεν αποφοίτησε ποτέ από το Πανεπιστήμιο της Μελβούρνης, όπου σπούδασε Φυσική και Μαθηματικά (2003-2006) και μάλιστα έχει αναφερθεί ότι έχει παρακολουθήσει μαθήματα σε έξι διαφορετικά πανεπιστήμια, σε διάφορες περιόδους της ζωής του και ότι έχει ασχολήθει επίσης με την φιλοσοφία και την νευρολογία. Για τους λόγους αυτούς τον έχουν περιγράψει με τα εξής λόγια: «αυτοδίδακτος και πολυμαθής στις επιστήμες και τα μαθηματικά» και «ο πιο διάσημος, ηθικός κομπιούτερ-χάκερ στην Αυστραλία».

Το WikiLeaks ιδρύθηκε το 2006 και την ίδια χρονιά ο Assange εξήγησε τη φιλοσοφία του σε δυο δοκίμια. Δεν θεωρεί τον εαυτό του ιδρυτή, αλλά αρχισυντάκτη του, καθώς είναι ένα από τα 9 μέλη της επιτροπής που το διευθύνει και έχει επίσης την ευθύνη της τελικής απόφασης για το αν θα δημοσιευθούν έγγραφα σε αυτό ή όχι. Όπως όλοι όσοι δουλεύουν για το Wikileaks, ο Assange δεν πληρώνεται για τη δουλειά του αλλά είναι απλός εθελοντής. Σε μια σύγκριση του Wikileaks με τα παραδοσιακά media, ο Assange έχει καταδικάσει «την οικτρή τους κατάσταση» ρωτώντας: «πως είναι δυνατόν μια ομάδα πέντε ατόμων να έχει καταφέρει να δώσει στο κοινό περισσότερες πληροφορίες που έχουν αποσιωπηθεί, σε αυτό το επίπεδο, απ΄ ότι ο υπόλοιπος τύπος συνολικά σε όλο τον κόσμο; Είναι ντροπή».

Όταν ρωτήθηκε για τον σκοπό και την ιδεολογία του Wikileaks το 2010 στο Όσλο (σε εκδήλωση του «Freedom Forum») ο Assange δήλωσε: «η απόκτηση δικαιοσύνης μέσα από τη διαφάνεια». Σύμφωνα με το editorial του Assange στην εφημερίδα «The Australian» (7 Δεκεμβρίου 2010): «το Wikileaks επινόησε ένα νέο είδος δημοσιογραφίας: την επιστημονική δημοσιογραφία. Συνεργαζόμαστε με άλλα μέσα ενημέρωσης για να φέρουμε στους ανθρώπους τις ειδήσεις, αλλά και να αποδείξουμε ότι είναι αλήθεια. Η Επιστημονική δημοσιογραφία σας επιτρέπει να διαβάσετε μια είδηση και στη συνέχεια, να κάνετε κλικ στο διαδίκτυο για να δείτε το αρχικό έγγραφο στο οποίο βασίζεται. Με αυτόν τον τρόπο μπορείτε να κρίνετε μόνοι σας: Είναι η ιστορία αληθινή; Την εξέθεσε ο δημοσιογράφος με ακρίβεια;»

Το Wikileaks έχει δημοσιεύσει, μέχρι σήμερα, υλικό που αποδεικνύει δολοφονίες στην Κένυα, μια αναφορά εγκατάλειψης τοξικών απορριμάτων σε ακτές της Αφρικής, τα εγχειρίδια της Εκκλησίας των Σαϊεντολόγων, τις διαδικασίες που ακολουθούνται για τον εγκλεισμό στο Γκουαντάναμο, υλικό που αφορά τις ανήθικες πρακτικές στη λειτουργία Τραπεζών όπως η Ισλανδική Kaupthing και η Ελβετική Julius Baer καθώς και σημαντικά έγγραφα που αφορούν τον πόλεμο στο Αφγανιστάν και στο Ιράκ. Πρέπει να υπενθυμίσουμε, ότι μόνο το 6% των 250.000 διπλωματικών εγγράφων που ξεκίνησε να δημοσιεύει το Wikileaks στα τέλη Νοεμβρίου του 2010 ανήκουν στην κατηγορία «μυστικά» - το 53% ανήκουν στην κατηγορία «μη απόρρητα» και το 40% χαρακτηρίζονται ως «εμπιστευτικά» - ωστόσο κανένα από τα έγγραφα που είναι όντως μυστικά δεν έχουν ακόμη δημοσιευθεί καθώς μιλάμε (μέσα Δεκεμβρίου 2010).

Για την αποκάλυψη των δολοφονιών στην Κένυα, ο Assange κέρδισε το βραβείο για τα New Media της Διεθνούς Αμνηστίας (2009) και τον προηγούμενο χρόνο, το βραβείο του Economist για την ελευθερία της έκφρασης (2008) ενώ φέτος τιμήθηκε (οποία ειρωνεία!) με το Sam Adams Award (2010) το οποίο είναι βραβείο που αποδίδει μια ομάδα απόστρατων της CIA, οι επονομαζόμενοι «Sam Adams Associates for Integrity in Intelligence». Το βραβείο αποδίδεται σε επαγγελματίες μυστικούς πράκτορες (και όχι μόνο) οι οποίοι έχουν ορθώσει το ανάστημά τους υπέρ της ηθικής και της ακεραιότητας, και του έχει δοθεί το όνομα του Samuel Adams, ενός πράκτορα της CIA που διέρρευσε πληροφορίες κατά τη διάρκεια του πολέμου του Βιετνάμ.

Η σύλληψη του Assange έρχεται τη στιγμή που το διμηνιαίο αμερικανικό περιοδικό Utne Reader τον έχει συμπεριλάβει μέσα στους "25 Οραματιστές που αλλάζουν τον Κόσμο μας". Σύμφωνα δε με την ψηφοφορία των αναγνωστών του περιοδικού Time, ο Julian Assange είναι το Πρόσωπο της Χρονιάς. Έλαβε 382.020 ψήφους, περισσότερες από το διπλάσιο σε σχέση με τον ανταγωνιστή του, Πρωθυπουργό της Τουρκίας Recep Tayyip Erdoğan που ήρθε δεύτερος με 233.639 ψήφους. Την τρίτη θέση, με 146.378 ψήφους κάλυψε… η Lady Gaga.

Πρέπει να θυμίσουμε, ότι η διαδικασία έρευνας από το Σουηδικό Δικαστήριο για τις παράνομες ή μη σεξουαλικές επαφές του Αssange ξεκίνησε στις 20 Αυγούστου 2010, τρεις μήνες πριν την δημοσίευση των επίμαχων εγγράφων στο Wikileaks και περίπου τρεις μήνες μετά την σύλληψη του Bradley Manning τον Μάιο του 2010. Αμέσως μετά την έναρξη της έρευνας, η επικεφαλής εισαγγελέας Eva Finné απέσυρε το ένταλμα σύλληψης του λέγοντας ότι δεν πιστεύει ότι συντρέχει λόγος για να υποψιαστεί ότι o Assange έχει διαπράξει βιασμό. Στις 31 Αυγούστου o Assange ανακρίθηκε ξανά, και στις 1 Σεπτεμβρίου, η ανώτερη εισαγγελέας, Marianne Ny, άνοιξε ξανά τη διαδικασία της έρευνας, παραθέτοντας νέες πληροφορίες. Η συνέχεια των γεγονότων που οδήγησαν στην παράδοση του Assange στις αρχές, είναι γνωστή. Αυτό που πρέπει να σημειώσουμε είναι ότι ο Assange προσπάθησε να αποκτήσει άδεια παραμονής και εργασίας στη Σουηδία δύο μήνες μετά, στα τέλη Οκτωβρίου – αλλά οι αρχές του αρνήθηκαν.

Την υποστήριξή τους στον Assange έχουν δηλώσει ο Πρόεδρος της Βραζιλίας, Luiz Inacio Lula da Silva, ο Ρώσος Πρέσβης στο NATO, Dmitry Rogozin, και ο Ειδικός Εισηγητής των Ηνωμένων Εθνών για την Ελευθερία της Γνώμης και της Εκφρασης Frank LaRue δηλώνοντας ότι «αν υπάρχει ευθύνη για την διαρροή πληροφοριών, τότε αφορά αποκλειστικά το πρόσωπο το οποίο τις διέρρευσε, και όχι τα μέσα τα οποία τις δημοσίευσαν. Αυτός είναι ο τρόπος με τον οποίο λειτουργεί η διαφάνεια και έχει αντιμετωπιστεί η διαφθορά σε πολλές περιπτώσεις».

Την ίδια ώρα, ένας μεγάλος αριθμός σχολιαστών, κυρίως πρώην (αλλά και νυν) αξιωματούχων της κυβέρνησης των Η.Π.Α., αποκαλούν τον Assange «τρομοκράτη» και τις πρακτικές του «τρομοκρατία της πληροφορίας». Ανάμεσά τους και πολλοί δημοσιογράφοι (Washington Times, Fox News).

Η αυτόβουλη παράδοση του Assange στις 7 Δεκεμβρίου στις Βρετανικές αρχές ήταν μια κίνηση που προσπάθησε να αποδείξει ότι ο ίδιος δεν ευθύνεται για τη λάσπη που του ρίχνουν, και ότι οι κατηγορίες που τον βαραίνουν έχουν ως στόχο την σπίλωση της εκστρατείας πληροφόρησης του Wikileaks που έχει φέρει τα πάνω κάτω στην παγκόσμια πολιτική σκηνή. Όπως και να ‘χει, οι δικαστικές αρχές της Σουηδίας και της συνεργαζόμενης με αυτές, αρχή της Βρετανίας, έχουν μαζί καταφέρει με αυτή τη δίωξη αυτό που δεν κατάφερε τους τελευταίους μήνες ο διαρκής και έμμεσος εκφοβισμός από τις Αμερικανικές αρχές: να μας κάνουν να ασχολούμαστε όχι με το έργο του Assange αλλά με το ποιος είναι… και να αμαυρώσουν το όνομα του Assange που θεωρείται από πολλούς, ένας σύγχρονος Ρομπέν …των πληροφοριών.

Καθώς γράφεται αυτό το άρθρο, βρισκόμαστε σε αναμονή της ακρόασης από τη Βρετανική Δικαιοσύνη της αίτησης έκδοσης του Julian Assange στις Σουηδικές αρχές που αναμένεται να αποφασιστεί στις 11 Ιανουαρίου 2011.

To παραπάνω κείμενο δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Libre τον Φεβρουάριο του 2011.

Τι είναι το bookcrossing?

BOOKCROSSING

Όταν τα βιβλία σηκώνουν τις σελίδες τους… και ταξιδεύουν

www.bookcrossing.com

Βρίσκεστε τυχαία μπροστά σε μια στάση λεωφορείου, σε ένα παγκάκι, ή σ’ ένα καρτοτηλέφωνο- ίσως ακόμη και μπροστά σε ένα άγαλμα. Παρατηρείτε εκεί αφημένο ένα βιβλίο που εκ πρώτης όψεως μοιάζει «να το ξέχασε κάποιος». Αυτό σκέφτεστε καθώς το παίρνετε στα χέρια σας. Το περιεργάζεστε. Αυτό το βιβλίο είναι διαφορετικό από τα συνηθισμένα: σας κάνουν εντύπωση τα έγχρωμα αυτοκόλλητα που γράφουν «bookcrossing» με τα οποία είναι διακοσμημένο. Τότε το ανοίγετε και πλέον… είστε μέρος της περιπέτειας. Γιατί μόλις αιχμαλωτίσατε ένα «βιβλίο που ταξιδεύει».

Το “bookcrossing” (βιβλιοδρομία) μοιάζει κάπως με μία σκυταλοδρομία όπου αντί για σκυτάλη τα μέλη του ανταλλάσσουν ένα βιβλίο. Είναι, κατά τον πιο συνηθισμένο ορισμό, η πράξη του να αφήνεις ένα βιβλίο σε δημόσιο χώρο ελπίζοντας να το βρει κάποιος που αφού το διαβάσει θα κάνει το ίδιο, δημιουργώντας έτσι μια αλυσίδα. Οι κινήσεις αυτές με τη βοήθεια του internet καταγράφονται και θεωρητικά, ένα βιβλίο μπορεί από χέρι σε χέρι να κάνει το γύρο της γης. Στα αγγλικά αυτή η πρακτική ονομάζεται wild release (release into the wild) σε αντίθεση με την controlled release, δηλαδή την ελεγχόμενη απελευθέρωση όπου το βιβλίο δίνεται απευθείας σε κάποιο πρόσωπο.

Βιβλιοθήκη χωρίς σύνορα, χρονικούς όρους δανεισμού και φυσικά… χωρίς ράφια, το bookcrossing έχει κατακτήσει χιλιάδες οπαδούς σε ολόκληρο τον κόσμο- μετρά περίπου 730 χιλιάδες χρήστες και 5,25 εκατομμύρια βιβλία έως σήμερα, και συνεχώς αυξάνονται. Το μόνο που χρειάζεται κανείς για να γίνει μέλος είναι η αγάπη για το βιβλίο, και οπωσδήποτε, μια αυξημένη αίσθηση της γενναιοδωρίας.

Είναι η χρήση του internet που κάνει την διαδικασία αυτή πραγματικά συναρπαστική για τους bookcrossers, που μπαίνουν με τη βοήθειά του στην διαδικασία του κυνηγητού του … θησαυρού (hunting). Στο www.bookcrossing.com καταγράφουν όχι μόνο τον αριθμό των βιβλίων που έχουν απελευθερώσει (releases), αλλά ακόμη και το ακριβές σημείο όπου το έχουν αφήσει. Έτσι μπορεί οποιοσδήποτε χρήστης βρίσκεται κοντά στο χώρο να «πιάσει» (να κάνει catch) ένα από αυτά, αφού κάθε ένα βιβλίο έχει έναν μοναδικό κωδικό.

Οι αγγλικοί όροι release, hunt και catch, όπως και πολλοί άλλοι, έχουν επικρατήσει στο λεξιλόγιο των «βιβλιοδρομέων». Ο λόγος είναι ότι η εφαρμογή της βιβλιοδρομίας ξεκίνησε από τις Η.Π.Α. και συγκεκριμένα από τους Ron Hornbaker, Bruce και Heather Pedersen. O Hornbaker ήταν επιχειρηματίας software όταν του ήρθε για πρώτη φορά η ιδέα το 2001. Αφού ερεύνησε τα Web sites που βοηθούν τον κόσμο να ακολουθεί τα ίχνη άλλων αντικειμένων στον πλανήτη (όπως χαρτονομίσματα και φωτογραφικές μηχανές) έστησε το bookcrossing.com.

Στη Θεσσαλονίκη υπάρχουν 657 εγγεγραμμένα μέλη (περίπου 4.150 συνολικά στην Ελλάδα) κάποια από τα οποία συναντιούνται κάθε μήνα (στην επίσημη «ζώνη» ή OBCZ: official bookcrossing zone) στο καφέ Bazaar στην πλατεία Άθωνος. Διοργανώνουν εκδρομές σε άλλες πόλεις της Ελλάδας προκειμένου να μοιράσουν βιβλία και να βρεθούν με φίλους βιβλιοδρομείς. Βόλος, Καβάλα και Λάρισα ήταν οι προορισμοί αυτό το φθινόπωρο. Επίσης παίρνουν μέρος στο ετήσιο Συνέδριο των Bookcrossers και έχουν διοργανώσει φωτογραφικό διαγωνισμό με θέμα το «wild release» και πολλές ακόμη κοινές δράσεις- φέτος υπήρχε μέχρι και πρόγραμμα για την παρακολούθηση ταινιών στα πλαίσια του Φεστιβάλ Κινηματογράφου για όσους ήθελαν να πάρουν μέρος στην παρέα!

Το πιο εξαιρετικό και ενδιαφέρον κομμάτι του bookcrossing είναι ότι δημιουργεί σε κάθε πόλη όπου ξεμυτά και μια κοινότητα η οποία πάλλεται από ζωντάνια, ανθρωπιά, γέλιο, και την διάθεση να μοιραστεί κανείς τα υπάρχοντά του…(τα μπισκότα της Όλγας (okyrhoe) από την Αθήνα είναι θρυλικά!). Δεν πρόκειται για ένα αδιάφορο «κλαμπ». Στον Δημήτρη από την Λάρισα (με το ψευδώνυμο «Stohasths») αρέσουν: «τα βιβλία, η παρέες, η μονιμότητα της συνάντησης. Από μια απλή σχετικά αφορμή, έκανα πάρα πολλούς φίλους. Πλέον όλοι μου οι φίλοι είναι bookcrossers. Αυτό με έχει εκπλήξει, με έχει γεμίσει με πάρα πολλές εμπειρίες και φανταστικά βιβλία, αλλά κυρίως μ’ έχει βοηθήσει να ξεπεράσω πραγματικά προβλήματά μου- από άγνωστους που με ένα βιβλίο, με ένα meet up με βοήθησαν πολύ. Ήταν λίγο θέμα τύχης το ότι με βοήθησαν. Το ότι τους βρήκα όμως τότε, σε μια πολύ δύσκολη φάση της ζωής μου, πιστεύω πως δεν ήταν θέμα τύχης».

Το πρώτο μέλος του bookcrossing στην Ελλάδα είναι η Άννα Βάρνα (annadvarna) 36 χρονών από τη Λάρισα και έχει δωρίσει 87 βιβλία. Έμαθε γι’ αυτό από ένα περιοδικό και γράφτηκε το Μάιο του 2002. «Το πρώτο βιβλίο που απελευθέρωσα ήταν «Ο κλόουν» του Heinrich Bell, ένα πολύ αγαπημένο βιβλίο, που το είχα 2 φορές. Το βιβλίο μου που ταξίδεψε πιο μακριά από όλα είναι το «Medusa» του Michael Dibdin που έφτασε στη Νορβηγία! Στην αρχή οι ιδρυτές έκαναν ενέργειες προώθησης π.χ. έφτανε ένα email που έλεγε ότι «είμαστε 100 μέλη σήμερα», ή «200 μέλη σήμερα» κλπ. Μετά από λίγο καιρό έστειλαν ένα βιβλίο σε όλα τα μέλη του bookcrossing που είναι πλέον συλλεκτικό. Είχα ένα κόλλημα αρχικά, ότι δεν θέλω να χαρίζω τα βιβλία, να τα χάνω, αλλά σιγά – σιγά γιατρεύομαι! Τον τελευταίο χρόνο αγοράζω βιβλία ειδικά για το bookcrossing όταν μ’ αρέσει κάποιο και θέλω να το μοιραστώ».

Όταν δεν ταξιδεύουν σε διάφορα μέρη της Ελλάδας και δεν διαβάζουν… οι bookcrossers συνομιλούν στο ελληνικό forum του bookcrossing.com, οργανώνουν τα λεγόμενα challenges (όπου η «πρόκληση» αφορά συνήθως την απελευθέρωση βιβλίων με κάποιο θέμα σε συγκεκριμένο χώρο και χρόνο), φτιάχνουν ετικέτες, φυλλάδια και αυτοκόλλητα για τα βιβλία που απελευθερώνουν και γενικώς φροντίζουν να μένουν εξαιρετικά πολυάσχολοι!

Ένα από αυτά τα μέλη είναι και η Άννα (mafaldaQ). Είναι μέλος από το Νοέμβριο του 2006, είναι 32 χρονών και στο διάστημα αυτό έχει διαθέσει 621 βιβλία. Έμαθε για το bookcrossing από ένα δημοσίευμα στην Καθημερινή, το βρήκε πολύ ενδιαφέρον και γράφτηκε αμέσως: «τον καιρό εκείνο γινόταν το Travel Release Challenge της StrangeEmily από την Αθήνα, το οποίο ήταν ένα παιχνίδι, όπου έπρεπε να απελευθερώνουμε βιβλία σχετικά με το ταξίδι σε σημεία που έχουν σχέση με ταξίδι, δηλαδή σε σταθμούς, λεωφορεία, μέσα μεταφοράς γενικότερα. Ενθουσιάστηκα με την ιδέα, και το ότι έπρεπε να σκεφτώ που θα αφήσω τι». Μας λέει ότι η πρώτη φορά που αποφάσισε να απελευθερώσει ένα βιβλίο ήταν σε ένα λεωφορείο του ΟΑΣΘ και διηγείται το παρακάτω ξεκαρδιστικό περιστατικό. Ξεκίνησε από τα Ανατολικά της πόλης κοντά στο Ιπποκράτειο με πρόθεση να αφήσει στη θέση δίπλα της έναν ταξιδιωτικό οδηγό του Βερολίνου χωρίς να την δει κανείς, και να κατέβει αμέσως, γιατί φοβόταν ότι θα την σταματούσε κάποιος επειδή άφησε κάτι πίσω της. «Για κακή μου τύχη, κάθομαι από τη μέσα πλευρά, δίπλα στο παράθυρο, και δίπλα μου κάθεται μια κυρία η οποία δεν σηκώνεται καθώς εγώ πλησιάζω προς το σπίτι μου, στο κέντρο, κοντά στην Καμάρα. Εγώ αδυνατώ να περάσω, να της πω συγνώμη και να αφήσω και το βιβλίο δίπλα της. Αυτή όμως πήγαινε στο Σιδηροδρομικό Σταθμό!». Η «Μαφάλντα» πήγε λοιπόν μαζί της μέχρι το τέρμα της διαδρομής, περίμενε να κατέβει και τότε πια άφησε το βιβλίο.

Μια ανάλογη πολύ αστεία ιστορία έχει να διηγηθεί και ο Θοδωρής (quino-salonika) που είναι 29 ετών και έχει απελευθερώσει 125 βιβλία. Tο πρώτο βιβλίο που απελευθέρωσε ήταν το «Που πια καιρός» της Ισμήνης Καπάνταη. «Ήμουν σε ένα παγκάκι στην πλατεία Αριστοτέλους, και καθόταν δίπλα μου μια γιαγιά με τσεμπέρι η οποία μου είπε «γιατί το άφησες εδώ, δίπλα είναι ο κάδος» και λέω «όχι, το άφησα για να το βρει κάποιος» (ντρεπόμουν κιόλας αφού ήταν το πρώτο release) και τότε η γιαγιά άρχισε να φωνάζει «Χασίσια! Χασίσια! Θα φωνάξω την αστυνομία! Περίμενε! Περίμενε!» και βγάζει το κινητό! Η ίδια γιαγιά βρίζει την ξαδέρφη μου όποτε την βλέπει, είναι μια από τις πιο γραφικές φιγούρες στην πόλη».

Ο λόγος που πολλοί ξεκίνησαν να γίνουν μέλη ήταν ένα άρθρο στο περιοδικό Έψιλον της Ελευθεροτυπίας το 2005, όπως ο Θοδωρής (quino-salonika). Όμως «ο λόγος για τον οποίο έμεινα στο bookcrossing είναι τελείως διαφορετικός απ’ αυτόν για τον οποίο ξεκίνησα» μας λέει ο αγαπητός και γνωστός ως ZlatkoGr. «Έγινα μέλος για το παιχνίδι, για να διώξω τα βιβλία που έπιαναν χώρο στη βιβλιοθήκη μου, αλλά τώρα είναι η παρέα, οι δραστηριότητες που οργανώνουμε μεταξύ μας, το πόσο καλά περνάμε, και είναι βέβαια και τα βιβλία, που έχουν αυξηθεί κατακόρυφα. Πλέον διαβάζω πάρα πολλά σε σχέση με το τι διάβαζα παλιότερα». Μαζί του συμφωνεί και ο Θοδωρής και επαυξάνει: «Αυτό που μ’ αρέσει στο bookcrossing είναι το αλτρουιστικό μέρος του ότι αφήνεις ένα βιβλίο για κάποιον άλλο, που δείχνει ήθος- αλλά κυρίως η κοινότητα του bookcrossing, η παρέα».

«Η παρέα είναι κάτι το μαγικό, δεν μπορώ να το περιγράψω» μας λέει και ο Αλέξανδρος οδοντογιατρός στο επάγγελμα με το ψευδώνυμο dentistArtist, γνωστός στην παρέα απλά και ως «ο γιατρός», ο οποίος έχει μια «ζώνη» και στο ιατρείο του, ένα ραφάκι με βιβλία και stand που εξηγεί τι είναι το bookcrossing- ενώ η Έφη (efou) τα συνοψίζει όλα σε μια φράση: «άνοιξαν οι ορίζοντές μου».

Φέτος τα Χριστούγεννα ο Άι Βασίλης μοίρασε βιβλία…

- Bally Carols
Από το 2005 οι Bookcrossers της Αθήνας λένε τα κάλαντα σε κεντρικό σημείο της πόλης στην Καπνικαρέα και αντί να παίρνουν λεφτά, δίνουν βιβλία.

- BallyClaus
Μια ανταλλαγή δώρων με την ευκαιρία των γιορτών των Χριστουγέννων, ανάμεσα στα μέλη που κληρώνονται με τυχαία σειρά, για 4η συνεχή χρονιά.

Έχουν πραγματοποιηθεί 3 Συνέδρια :

- 1st Greek BC Convention - Θεσσαλονίκη 14-16 Ιουλίου 2006
- Symposium in Athens (2nd Greek BC Convention) - Αθήνα 13-15 Απριλίου 2007
- The «Mazoksi» (3rd Greek BC Convention) - Χανιά 1-4 Μαΐου 2008

Το επόμενο συνέδριο («antamoma») θα πραγματοποιηθεί στη Λάρισα (24-26 Απριλίου 2009).

Επίσημες ζώνες bookcrossing (OBCZ), στη Θεσσαλονίκη όπου μπορεί ο καθένας να αφήσει ή να πάρει κάποιο βιβλίο:

- «Καφέ Bazaar», Παπαμάρκου 34-36, Πλατεία Άθωνος.
- «Φροντιστήριο Ξένων Γλωσσών Colombo», Εγνατίας 128.

Στην υπόλοιπη Ελλάδα υπάρχουν επίσημες ζώνες στην Αθήνα, στο Βόλο, στη Λάρισα, στα Χανιά και στην Πάτρα, όπου πραγματοποιούνται και μηνιαίες συναντήσεις (τα λεγόμενα meet ups).

Σημ. πληροφορίες για όσους θέλουν να γίνουν μέλη στα ελληνικά: http://bookcrossing.travel.guide.googlepages.com/index.html

Ευχαριστούμε ιδιαίτερα τα παρακάτω μέλη του Bookcrossing που μας διέθεσαν ελεύθερα φωτογραφικό υλικό (για το περιοδικό): Αris1, mtzam, roumpagiat61, stoxasths, joealig, masterangel, efou, karry, okynrhoe, StrangeEmily, anemos, sofiathereader, koishi, sismografos, apapsa deadendmind, travellinglight, mmjrules, PinkManager, και ιδιαίτερα την mafaldaQ. Kαι τέλος τους animehia, a1pha_gr, τοαριστερόμουμάτι, AnastaziaS, karjim, karrycrete, DcAllespach και Παύλο Γιαταγαντζίδη οι φωτογραφίες των οποίων εμφανίζονται σε αυτό το post.

Το παραπάνω άρθρο δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Libre τον Ιανουάριο του 2009.

Από τότε έχουν συμβεί πολλά στο Bookcrossing, όπως π.χ. το 5ο Συνέδριο που έλαβε χώρα στη Θεσσαλονίκη! Δες εδώ: www.bookcrossers.gr. Για όσους έχουν κι άλλες ερωτήσεις, δείτε και τον οδηγό του Ζλάτκο εδώ ή απλά διαβάστε το προηγούμενο post "Bookcrossing FAQ και 5ο Συνέδριο".

BOOKCROSSING FAQ και 5ο Συνέδριο

5^ο ΣΥΝΕΔΡΙΟ BOOKCROSSING

21-24 Μαΐου 2010

Θεσσαλονίκη

Τι είναι το «BookCrossing»;

Εάν δεν το έχετε ακούσει ποτέ μέχρι τώρα, ευκαιρία να το μάθετε· είναι ο κόσμος στον οποίο τα βιβλία ταξιδεύουν ελεύθερα! Το BookCrossing βασίζεται στην ιδέα ότι τα βιβλία δε χαίρονται όταν μαζεύουν σκόνη σε κάποιο ράφι, αλλά θέλουν να κυκλοφορούν και να διαβάζονται από όσο περισσότερα άτομα γίνεται. Μέσω του bookcrossing υλοποιούμε αυτή την ιδέα με την «απελευθέρωση» των βιβλίων μας, δηλαδή με το να τα αφήνουμε σε κάποιο δημόσιο χώρο, ελπίζοντας ότι θα βρουν τον επόμενο αναγνώστη τους, ο οποίος με τη σειρά του θα διαβάσει το βιβλίο και θα το αφήσει ώστε να βρει τον επόμενο αναγνώστη του κ.ο.κ.

Αυτό το κάνω και με τους φίλους μου, τι χρειάζομαι το www.bookcrossing.com;

Καταρχάς μη μπερδεύετε το BookCrossing με την ανταλλαγή βιβλίων. Είναι κυρίως μια ανιδιοτελής πράξη που δεν ψάχνει αντάλλαγμα. Με το www.bookcrossing.com μπορούμε να έχουμε εύκολα μια εικόνα για όλα τα βιβλία που έχουμε απελευθερώσει καθώς και το από ποια χέρια έχουν περάσει και ποια ήταν η γνώμη τού κάθε αναγνώστη γι' αυτά. Ένα ηλεκτρονικό ημερολόγιο του ταξιδιού του βιβλίου δηλαδή. Αυτό γίνεται μέσα από την καταγραφή των βιβλίων που θέλουμε να ταξιδέψουν στο σύστημα του site, το οποίο μας δίνει ένα μοναδικό κωδικό για κάθε ένα από αυτά. Επίσης, μπορούμε να ειδοποιούμαστε όταν κάποιος απελευθερώνει ένα βιβλίο στη γειτονιά μας, ώστε να ψάχνουμε να το βρούμε. Αρκετά δελεαστικό, δε νομίζετε;

Ντίνα Σουλίδου 1ο βραβείο

Ωραία...

Μισό λεπτό, δεν τελείωσα! Τέλος, επειδή πίσω από τα βιβλία βρίσκονται οι αναγνώστες τους, μπορούμε να συναντήσουμε άλλους... «βιβλιοαπελευθερωτές» (bookcrossers) από την Ελλάδα και άλλες χώρες, είτε στο ελληνικό forum του www.bookcrossing.com, είτε στις μηνιαίες συναντήσεις (meet-ups) σε Θεσσαλονίκη, Αθήνα, Λάρισα και Βόλο που είναι πλέον θεσμός. Πάνω απ' όλα, το BookCrossing είναι και μια μεγάλη βιβλιοφιλική παρέα!

Animehia 3ο βραβείο

Εντάξει, το έπιασα πάνω-κάτω. Και τώρα τι είναι το «Συνέδριο» του Bookcrossing?

Μπορεί να λέω "συνέδριο" αλλά βασικά αυτό που εννοώ είναι μια μεγάλη συνάντηση πολλών bookcrossers απ' όλη την Ελλάδα (μερικές φορές και το εξωτερικό), που γνωρίζονται μεταξύ τους και βάζουν πρόσωπα και πραγματικά ονόματα για πρώτη φορά μπροστά από τις διαδικτυακές τους ταυτότητες, πίνουν και τρώνε πολύ αλλά όχι σε επίσημα γεύματα, γνωρίζουν συγγραφείς και συζητούν μαζί τους για διάφορα θέματα, γεμίζουν την πόλη με βιβλία και συμμετέχουν σε διάφορες δραστηριότητες κατά τις ημέρες του συνεδρίου. Κυρίως, είναι μια αφορμή για να περάσουμε μεταξύ μας καλά. Το 5ο Ελληνικό Συνέδριο του BookCrossing θα γίνει στη Θεσσαλονίκη από τις 21 έως τις 24 Μαΐου.

5ο ε; Καλή φάση! Υπάρχει ιστορία από πίσω, ε;

Φυσικά και υπάρχει! Αποτελεί τη σημαντικότερη δραστηριότητα της ελληνικής κοινότητας του BookCrossing, ξεκίνησε το 2006, έχει χτίσει τις δικές του παραδόσεις, πέρασε από Θεσσαλονίκη, Αθήνα, Χανιά και Λάρισα πριν επιστρέψει πάλι πίσω από κει που ξεκίνησε. Δεκάδες μέλη έχουν ζήσει την εμπειρία ενός συνεδρίου. Φέτος επίσημοι προσκεκλημένοι είναι οι εξής συγγραφείς: Στυλιάνα Γκαλινίκη, Σοφία Νικολαΐδου, Σπύρος Παλούκης, Αλέκος Παπαδόπουλος, Γιώργος Σκαμπαρδώνης, Άρης Δημοκίδης, Ισίδωρος Ζουργός, Απόστολος Λυκεσάς, Σωτήρης Μπαμπατζιμόπουλος, Σίμος & Λένα Οφλίδη, Γιάννης Παλαβός.

Εντάξει. Αλλά εγώ είμαι καινούριος στο BookCrossing. Δε θα ξέρω κανέναν. Τι να'ρθω να κάνω;

Βασικά πρέπει να σταματήσεις να σκέφτεσαι έτσι. Κι εγώ στην αρχή κανέναν δεν ήξερα. Μπορώ να σου υποσχεθώ πως αν έρθεις στο συνέδριο της Θεσσαλονίκης θα περάσεις καλά. Τόσο καλά που θα σου λείπει μετά. Όπως λείπει από όλους μας κάθε χρόνο. Σκέψου δε ότι θα μυηθείς στο BookCrossing με τον καλύτερο τρόπο!

Παύλος Γιαταγαντζίδης 2ο βραβείο

Με έπεισες! Θα έρθω! Τι πρέπει να κάνω;

Μπες στο www.bookcrossers.gr και αφού διαβάσεις τις «Συχνές Ερωτήσεις» (FAQ), δήλωσε συμμετοχή. Στο site μπορείς να βρεις ακόμα το πρόγραμμα του Συνεδρίου, ετικέτες, banners και αυτοκόλλητα, βιογραφικά των καλεσμένων, φωτογραφίες, video, πληροφορίες για την πόλη της Θεσσαλονίκης, σχεδόν τα πάντα.

Πρέπει να ξέρω κάτι ακόμα;

Πολλά! Αλλά δεν έχει πλάκα να στα πω όλα από τώρα. Οπότε αν θελήσεις κάποια παραπάνω βοήθεια ή έχεις κάποια απορία, στείλε μου ένα μήνυμα μέσω του contact που θα βρεις στο site ή ένα mail στο thessaloniki2010@gmail.com. Αλλιώς στείλε μου ένα PM μέσα από το profile μου στο www.BookCrossing. Com. Με λένε « Salonica2010» και θα χαρώ να βοηθήσω. Τα λέμε στις 21 Μαϊου!

Σημ.: ευχαριστούμε τους Ντίνα Σουλίδου (1^ο Βραβείο), Παύλο Γιαταγαντζίδη (2^ο βραβείο) και «animehia» (3^ο βραβείο) για την άδεια δημοσίευσης των φωτογραφιών τους που κέρδισαν στο διαγωνισμό φωτογραφίας «Το Βιβλίο στο Αστικό τοπίο». Οι 20 καλύτερες φωτογραφίες θα εκτεθούν το απόγευμα της Παρασκευής 21 Μαΐου 2010 στο cafe Bazaar της Πλατείας Άθωνος. Περισσότερα στο: www.flickr.com/groups/salonica2010 και www.bookcrossers.gr/el/fotografies

To παραπάνω δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Libre τον Μάιο του 2010 με την ευκαιρία του 5ου Συνεδρίου Bookcrossing.